اولویت ایران به حداقل رساندن آسیب های انسانی در ادلب است
سفیر پیشین ایران در سوریه مدیریت هوشمندانه رییس جمهوری در نشست تهران را زمینه ساز اجماع سران سه کشورعنوان کرد و گفت: اولویت جمهوری اسلامی ایران حل و فصل سیاسی بحران ادلب و به حداقل رساندن آسیب های انسانی است و برای رسیدن به این هدف نهایت تلاش خود را انجام می دهد.
سومین نشست سران کشورهای عضو سازو کار آستانه روز جمعه در تهران با حضور روسای جمهور ایران روسیه و ترکیه برگزار شد.و این روزها ناظران مسائل منطقه و افکارعمومی چشم به تحولات ادلب دارند تا نتایج نشست تهران در این تحولات را ببینند.
رویکردهای آمریکا در قبال تحولات سوریه و حضور ایران دراین کشور، علل موفقیت نشستهای آستانه، فضاسازی بر علیه این عملیات و نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بازسازی سوریه سوالاتی است که با سفیر پیشین کشورمان در سوریه مطرح کردیم؛
«محمدرضا رئوف شیبانی»در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا گفت: نشست تهران نشست موفقی بود و گام موثری در مدیریت تحولات سوریه برداشته شد. مخصوصا اینکه الان سوریه در یک وضعیت نهایی قرار دارد و شرایط بسیار حساسی را سپری می کند که یک نمونه را در نشست روز جمعه با رد و بدل مجموعه ای نقطه نظرات بین سران سه کشور درباره موضوع ادلب شاهد بودیم. البته هم مدیریت جلسه خیلی هوشمندانه و دقیق بود و مانع از این شد این مساله عامل ناکامی اجلاس شود وهم درک بالای دو طرف روسیه و ترکیه و در واقع اراده و انگیزه هر سه طرف عامل موفقیت این اجلاس بود.
وی این نشست را همچنین پاسخی به اظهارات چندماه اخیر ترامپ مبنی بر لزوم خروج ایران از سوریه عنوان کرد و گفت:حضور روسای جمهور روسیه و ترکیه در تهران و قبل از آن سفر مقامات سیاسی و نظامی ایران به سوریه و استقبال گرم مقامات سوری نشان داد که نمی توان ایران را از معادلات منطقه و سوریه حذف کرد.این فاکتور چه در رویکرد سیاسی و چه رودیکردهای امنیتی و میدانی مورد اعتراف و مورد تاکید بسیاری از بازیگران موثر در تحولات سوریه است.
** سردرگمی آمریکا در سوریه
سفیر پیشین ایران در سوریه با بیان اینکه آمریکا در قبال تحولات سوریه دچار سردرگمی استراتژیک شده است، اظهارداشت: آمریکایی ها در ابتدای بروز بحران در سوریه رویکرد تهاجمی داشتند و تصور می کردند فرصت طلایی برای آنها ایجاد شده که می توانند با تغییر رژیم سوریه و جایگزین کردن همپیمانان بتوانند سیاست های این کشور را در خدمت اهداف خود قرار دهند.
شیبانی ادامه داد:آمریکایی ها در ادامه و با تغییر شرایط در سوریه درباره تحولات این کشور اجماع نداشتند و نمی توانستند تصمیم قطعی اتخاذ کنند. از همین رو در اواخر دوره اوباما رویکرد واگذاری مدیریت بحران به روسیه و رفتار توام با احتیاط در دستور کار آمریکایی ها قرار گرفت رویکردی که با مخالفت همپیمانان منطقه ای آمریکا مواجه شد.
وی با اشاره به رویکرد تجدید نظر طلبانه ترامپ در قبال تحولات سوریه اظهار داشت: یکی از ویژگیهای رویکرد آمریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ واگذار کردن تصمیم گیری به بدنه نظامی و پنتاگون و ویژگی دیگر متاثر شدن سیاست های منطقه ای آمریکا از سیاستهای همپیمانان و بازیگران منطقه ای هم پیمان بویژه عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی بود از این جهت شاید حرفهایی که درباره ایران و سوریه از دهان ترامپ خارج می شود،بیش از آنکه آمریکایی باشد معجونی از تصور آمریکایی و سیاست های رژیم صهیونیستی و القائات سعودی است.
این کارشناس مسائل خاورمیانه اضافه کرد: از زمان حضور ترامپ در کاخ سفید در مقاطعی شاهد موشک پرانی آمریکاییها به اهداف ارتش سوریه بودیم این حملات معمولا در مقاطعی انجام می شد که گروه های تروریستی در شرایط سخت قرار می گرفتند و آمریکا می خواست به اصطلاح روحیه این گروه ها را احیا کند.
شیبانی ادامه داد: ترامپ می خواست به افکار عمومی آمریکا این طور القا کند که قاطع است و وقتی قول و وعده ای می دهد به آن عمل می کند.برای همین هم بعد از حملات موشکی افکار عمومی را مخاطب قرار می داد و می گفت این ضرباتی که ما می زنیم در دوره اوباما انجام نشد.
وی یادآورشد: الان هم ترامپ چنین سناریویی را در ادلب دنبال می کند و می خواهد علاوه بر احیای روحیه گروه های تروریستی افکار عمومی آمریکا را مخاطب قرار دهد و مشکلات پرحجم داخلی علیه خودش را تحت الشعاع این اقدام قرار دهد.
**چرا آستانه موفق شد
سفیر پیشین ایران در سوریه در ادامه با اشاره به همکاری ایران روسیه و ترکیه در قالب سازو کار آستانه گفت:همانطور که رییس جمهوری در اجلاس تهران گفتند هر سه کشور بر اساس اصول مشترکی گرد هم آمدند و این همکاری دستاوردهای مثبتی به جا گذاشت هر چند مسیر دشواری را طی کرد.
وی اضافه کرد: نخستین اصلی که سه کشور را در کنار هم قرار داد، مبارزه با خطر تروریسم بود که همه منطقه و جامعه جهانی را تهدید می کرد. شرایط سوریه به سمتی رفته بود که بحث صرفا معارضه و مطالبات مردمی نبود بلکه خواسته های تروریست ها بیشتر شنیده می شد و سلاح تروریست ها بیشتر دیده می شد.
شیبانی افزود: اصل دیگر ضرورت حل و فصل سیاسی بحران، و نفی هرگونه راه حل نظامی بود. شاید ابتدا ترکیه خیلی با این نگاه همراه نبود. ترکها در سالهای ابتدای بروز بحران با حمایت از جریان های مسلح تحت عنوان معارضه اجازه می دادند هم سلاح و هم گروههای مسلح از خاک ترکیه عبور کرده وارد سوریه شوند.
این کارشناس مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: اما به تدریج و با رشد روز افزون تهدیدات علیه ترکیه، اولویت های این کشور تغییر کرد و عملا ترکیه به این قناعت کرد که با کاروانی که منادی راه حل سیاسی بود همراه شود.
وی گفت: نکته اشتراک دیگر ضرورت احترام به تمامیت ارضی و وحدت سرزمینی سوریه بود؛ مشارکت کنندگان در این فرایند در بیانیه های خود بر این نکته پافشاری می کنند بویژه ترکها در این زمینه بسیار حساس هستند و احساس می کنند کردها به دنبال تجزیه سرزمین های منطقه هستند.
سفیر پیشین ایران در سوریه تاثیرگذاری اعضای سازو کار آستانه را دلیل دیگر موفقیت این نشستها عنوان کرد و گفت:روسیه بعنوان قدرت تاثیر گذار در مجامع و سازمان های بین المللی که دارای حق وتو هست.در کنار آن ترکیه مرز گسترده ای با سوریه دارد بسیاری از معارضه در ارتباط مستقیم به ترکیه هستند و از ترکیه حرف شنوی دارند.
شیبانی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر ایران روابطه ویژه ای با دولت سوریه و بخش هایی از جامعه سوریه دارد و از نظر حضور میدانی هم ایران قدرت تاثیرگذار اول بوده و هست و روسیه که در پوشش هوایی تاثیرگذاری نظامی بالایی دارد.
وی یادآورشد: ائتلاف ایران، روسیه، ترکیه، عراق و حزب الله در واقع تاثیرگذاری بسیار بالاتری دارد نسبت به ائتلافی که در مقاطعی آمریکا ایجاد کرد و یا تلاشی که عربستان برای ایجاد ائتلاف عربی علیه سوریه انجام داد و خاصیتی هم نداشت.
این کارشناس مسائل خاورمیانه اضافه کرد: در عرصه سیاسی هم در ابتدای بروز بحران طیف گسترده ای از کشورها تحت عنوان دوستان سوریه تصمیماتی اتخاذ می کردند ولی چون قدرت تاثیرگذاری نداشتند مصوبات شان روی کاغذ می ماند و اجرا نمی شد ولی هنگامی که در دومین نشست آستانه برای ایجاد مناطق کاهش تنش تصمیمی گرفته می شود،بلافاصله این مناطق شکل می گیرد و بقیه بازیگران هم ناچارا با این سیاست همراهی می کنند.
وی خاطرنشان کرد: برای مثال زمانی که درعا بعنوان یکی از مناطق چهارگانه انتخاب می شود آمریکا و هم پیمانان آمریکا با سرعت خود را همراه می کنند تا این برنامه اجرایی شود. از این بابت تصمیمات آستانه با نشستهای دیگر تفاوت ماهوی داشت چرا که پشت این تصمیمات ضمانت اجرایی جدی نهفته بود و مبتنی بر واقعیات جاری در صحنه میدانی بود.
** وضعیت ادلب
شیبانی درباره وضعیت ادلب و تفاوت های آن با دیگر مناطق کاهش تنش در سوریه گفت:طبیعی است وضعیت ادلب با وضعیت مناطق دیگر تفاوت داشته باشد ولی این تفاوت ها مانع از این نخواهد شد مساله ادلب به عنوان گره کور در مساله سوریه باقی بماند.
سفیر پیشین ایران در سوریه تصریح کرد:اگر ما و جامعه جهانی به دنبال این هستیم که بحران سوریه را پایان بدهیم پایان این بحران با لاینحل ماندن مساله ادلب همخوانی ندارد. در واقع اگر مساله ادلب حل نشود بحران سوریه هم حل نخواهد شد و ما بحران های مستمری را در بخش های مختلف سوریه با احتمالات ممتعدد و متنوع شاهد خواهیم بود.
وی گفت:بنابراین اگر مساله سوریه برای سمت حل و فصل سیاسی حرکت می کند باید مساله ادلب در همین چهارچوب حل و فصل شود البته اینکه به چه نحو این مسئله حل و فصل شود پیچیدگی هایی خواهد داشت حل مساله ادلب نیاز به عملیات جراحی بسیار دقیق و هنرمندانه دارد.
به گفته شیبانی در درجه اول بایستی مراقب بود هر اقدامی که اتخاذ می شود ابعاد انسانی بایستی حتما مد نظر قرار بگیرد. مسئله دیگر این است در این منطقه لاجرم مجموعه ای از جریان های تروریستی قرار دارند که جامعه بین الملل آنها را به عنوان خطربالقوه و بالفعل علیه ثبات و امنیت منطقه ای و بین المللی و همچنین امنیت داخلی بسیاری از اعضای جامعه جهانی می داند از این رو مبارزه با تروریستهای حاضر در این منطقه اصل دومی است باید مد نظر قرار بگیرد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: اصل سوم که در این عملیات مد نظر قرار بگیرد این است که نباید بخش هایی از خاک سوریه از حاکمیت دولت مرکزی استثنا شود و این اصل باید از طرف همه عناصر تاثیرگذارمورد احترام قرار بگیرد.
** حضور آمریکایی ها در شرق فرات
وی با اشاره به حضور نیروهای آمریکایی در شرق فرات اظهار داشت: اشغال بخش هایی از خاک سوریه توسط نیروهای آمریکایی از معضلاتی است که دست به گریبان مردم سوریه است. این امر دلیل دیگری است بر استمرار بحران سوریه. بنابراین باید در کنار حل مساله ادلب خروج نیروهای آمریکایی هم مد نظر قرار بگیرد.
سفیر پیشین ایران در سوریه یادآورشد: ما معتقدیم همچنان مناطقی از خاک سوریه در اشغال است؛ بر خلاف ادعایی که روس ها کردند و گفتند 90 درصد خاک سوریه آزاد شده، این ادعا درست نیست در حال حاضر 23 یا 24 درصد خاک سوریه در شرق فرات تحت اشغال نیروهای آمریکایی است.
شیبانی خاطرنشان کرد: در این منطقه مجموعه ای از سلاح های پیشرفته و پایگاه های نظامی از طرف آمریکایی ها تاسیس شده که حکایت از ماندگار بودن آمریکایی هاست چرا که قرارگاههای احداث شده قرارگاه موقت نیست بلکه با اهداف درازمدت در آنجا طراحی شده و بایستی این موضوع هم حل و فصل شود.
وی اضافه کرد: شاید بتوان گفت حدود 65 درصد از خاک سوریه تحت حاکمیت دولت مرکزی است بقیه مناطق از جمله ادلب، شرق فرات و منطقه تنف همچنان در اشغال آمریکایی هاست.غیر از این مناطق جولان هم از دیرباز در اشغال رژیم صهیونیستی بوده وباید برای رفع اشغال آن هم جامعه جهانی و هم دولت و مردم سوریه تصمیم گیری کنند.
** فضاسازی علیه عملیات ادلب
این دیپلمات پیشین کشورمان گفت: بخشی از این فضای رسانه ای که علیه مساله ادلب ایجاد شده بیش از آنکه بخواهد با واقعیات تطابق داشته باشد، تبلیغات رسانه ای است. مشابه همین حرف و حدیث ها را قبل از عملیات در شرق حلب،غوطه و درعا هم شاهد بودیم که با طرح استفاده از سلاح شیمیایی، تلفات انسانی و موج آوارگان می خواستند به نوعی بازدارندگی ایجاد کنند.
سفیر پیشین ایران در سوریه اضافه کرد: ما درست است که از ابتدای بروز بحران در کنار ارتش و دولت سوریه قرار گرفتیم با این حال جمهوری اسلامی ایران در حل و فصل مسالمت آمیز بسیاری از نقاط تنش نقش موثری ایفا کرده است.بخش اعظم نیروهایی که الان در ادلب حضور دارند کسانی بودند که با وساطت و میانجی گری ایران نقاط درگیری قبلی را ترک کردند.
وی اضافه کرد: البته بخشی از نیروها که حاضر به تسلیم و همراهی با پروسه سیاسی بودند در همان مناطق همچنان حضور دارند و بدون اینکه تعرضی به آنها بشود بعنوان شهروند عادی به امورات زندگی خود می رسند.
شیبانی با تاکید بر اینکه رویکرد جمهوری اسلامی به حداقل رساندن خسارت های انسانی و بشری بوده و ابتکار عمل در این زمینه دست ایران و نیروهای هم پیمان آن بود، اظهار داشت:در حادثه القصیر قبل از شروع درگیری رهبری حزب الله به گروه های مسلح حاضر در منطقه پیشنهاد داد یا منطقه را ترک کنند یا خود را برای درگیری نظامی آماده کنند. ابتدا گروه های مسلح این پیشنهاد را رد کردند ما بعد که با شرایط سخت نظامی مواجه شدند اعلام کردند حاضریم منطقه را ترک کنیم.
وی اضافه کرد: در واقع ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران راه را نبستیم به هر حال بخش هایی از اینها خانواده هایی همراه داشتند و باید به مناطق امنی در ادلب منتقل می شدند. بنابراین حرفهایی که زده می شود بیش از اینکه واقعیات باشد به دنبال خدشه دار کردن تاثیراتی است که جمهوری اسلامی ایران در ابعاد انسان دوستانه در مناطق مختلف به جای گذاشته است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح کرد: در صورتی که وضعیت ادلب به وضعیت تنش نزدیک شود جمهوری اسلامی ایران با کمک دوستان خود نهایت تلاش خود را خواهد کرد تا خسارت انسانی را به حداقل برساند.
سفیر پیشین ایران در سوریه تصریح کرد: اولویت ایران برای مناطق تنش، حل و فصل سیاسی است و این که طرف های متخاصم را به این راه حل نزدیک کند و برای رسیدن به این هدف تلاش بی وقفه ای انجام می دهد و خواهد داد.
**جمع بندی هوشمندانه روحانی در نشست تهران
وی با اشاره به اظهارات رییس جمهوری در جدال دیپلماتیک پوتین و اردوغان گفت:اگرچه احساسات انسان دوستانه آقای اردوغان قابل تقدیر است لاجرم بخشی از این اظهارات تلاش برای جذب افکار عمومی است.از یک طرف دیگر در این نشست شاهد اراده روسیه در مبارزه و مقابله با تروریسم بودیم.
شیبانی اضافه کرد: نگاه جمهوری اسلامی ایران این بود که ضمن درک ضرورت های مورد نظر روسیه و همراهی و تاکید بر ضرورت این نگاه، ملاحظات آقای اردوغان را هم مد نظر قرار داد و با جمع بندی هوشمندانه و دقیق آقای روحانی اجماع نسبی در این نشست به دست آمد که رضایت همه جهات را کسب کرد.
**بازسازی سوریه
این دیپلمات پیشین کشورمان در بخش دیگر از سخنان خود درباره نقش ایران در بازسازی سوریه گفت:همانطور که حل بحران سوریه یک تنه قابل حل نبود و یک مشارکت جمعی را می طلبید که آن را از وضعیت حساس و پیچیده به وضعیتی برسانیم حداقل افق هایی برای حل و فصل سیاسی پدیدار شود، حتما مرحله بعد از بحران هم مرحله ای نخواهد بود یک کشور به تنهایی بتواند مدیریت کند.
وی افزود: حل و رفع بخشی از این مشکلات از طریق توانمندی های داخلی سوریه امکان پذیر است اما بازسازی زیرساخت ها نیاز به مشارکت جمعی دارد و شاید چتر بین المللی متشکل از کشورهایی که به حل بحران سوریه اهتمام داشتند در این مرحله هم نیاز باشد.
سفیر پیشین کشورمان در سوریه اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران با توجه به توانمندی های اقصادی و فنی که دارد و به عنوان یکی از بازیگران تاثیرگذار در بازسازی سوریه هم حضور خواهد داشت.
کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: البته مرحله بازسازی به این مفهوم این نیست که کشوری هزینه بکند بلکه به این مفهوم است فرصتهای سرمایه گذاری برای کشورها فراهم خواهد شد تا کشورها از هزینه هایی که در مبارزه با تروریسم کردند در مرحله بازسازی از این فرصت ها استفاده کنند.
وی گفت: بنابر این این ذهنیت که برای بازسازی سوریه باز هم باید ایران هزینه بکند نگاه غیر کارشناسانه هست.بسیاری از کشورها الان مترصد هستند سوریه وارد مرحله بازسازی شود تا بتوانند از بازار جدیدی که فراهم شده سهمی ببرند وما نبایستی فرصت هایی که درمرحله بازسازی برای ایران فراهم می شود را ناکام بگذاریم.
شیبانی یادآورشد: حضور در مرحله بازسازی به مفهوم گرفتن امتیاز است به همین خاطر هست که آقای بشار اسد در مقاطعی اعلام می کند کسانی درکنار ما نبودند حق ورود به بازسازی ندارند این به معنی است فرصت را در اختیار کشورهای دشمن نخواهیم گذاشت.
سفیر پیشین کشورمان در سوریه همسایگی سوریه با عراق و دریای مدیترانه را از وجوه شاخص جغرافیایی سوریه ذکر کرد و گفت: از نگاه اقتصادی رسیدن به سواحل مدیترانه امتیاز ویژه ای برای ایران در ابعاد مختلف ایجاد خواهد کرد و مسیر تجارت جهانی را برای اروپا آسان تر خواهد کرد.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
