کودک هشت ساله ای بر کرسی امامت
اواخر درخشش ستاره هشتم آسمان ولایت بود که کرامت الهی در قالب نو رسیده ای خوش‌رو و خوش‌خو نازل شد و کودکی پا به عرصه هستی نهاد تا کهکشان دنباله دار امامت را به ندای آخرین منجی پیوند زند.
نامش «محمد» بود و کنیه اش «ابو جعفر» و القابی چون «تقی» و «جواد» به واسطه شاخصه هایی که زبانزد دوست و دشمن بود ارزانی‌اش شد، رمضان سال 195هجری قمری در شهر «مدینه» دیده به جهان گشود، پدر آن حضرت «امام علی بن موسی الرضا (ع)» هشتمین امام شیعیان بود.
مادرش «سبیکه» نام داشت که از خاندان «ماریه قبطیه» همسر پیامبر اکرم (ص) به شمار می رفت و از نظر فضائل اخلاقی در درجه والایی قرار داشت و برترین زنان زمان خویش بود؛ به طوری که امام رضا (ع) از او به عنوان بانویی منزه، پاکدامن و با فضیلت یاد می کرد.
تولد امام جواد (ع) که در اواخر عمر امام رضا (ع) رخ داد یک کرامت الهی بود؛ آن چنانکه امام رضا (ع) بارها از ایشان به عنوان مولودی پرخیر و برکت یاد می کرد.
عصر امام رضا (ع) دوره ویژه ای بود و تعیین جانشین و معرفی امام بعدی، با مشکلاتی روبه‌رو شده بود که در عصر امامان قبلی، بی سابقه بود؛ زیرا از یک سو پس از شهادت امام کاظم (ع) گروهی که به «واقفیه» معروف شدند، براساس انگیزه های مادی، امامت حضرت رضا (ع) را انکار کردند.
از سوی دیگر امام رضا (ع) تا حدود 47 سالگی دارای فرزند نشده بود و چون احادیث رسیده از پیامبر حاکی بود که امامان 12 نفرند که 9 نفر آنان از نسل امام حسین (ع) خواهند بود، فقدان فرزند برای امام رضا (ع) هم امامت خود آن حضرت و هم تداوم امامت را زیر سوال می برد و واقفیه این موضوع را دستاویز قرار داده و امامت حضرت رضا (ع) را انکار می کردند.
بنابر آنچه در تاریخ آمده است، امام جواد (ع) در دوران حکومت «مامون» و «معتصم» عباسی زندگی کرد و در 8 سالگی به امامت رسید، دوران امامت ایشان دوره و زمان خاصی از تاریخ و همراه با پیچیدگی ها و مسائلی بود که در زندگانی سایر امامان شیعه (ع) کمتر وجود داشت.
اینکه امامت، به قدرت الهی به یک نوجوان هشت ساله که هنوز به سن بلوغ نرسیده است، منتقل شد یک کرامت مهم بود.
مامون خلیفه عباسی که چون سایر خلفای بنی‌عباس از نفوذ باطنی امامان معصوم (ع) در بین مردم هراس داشت سعی کرد امام جواد (ع) را تحت مراقبت خاص خویش قرار دهد که یکی از حیله‌های وی برای این کار، ازدواج دخترش با امام بود.
لذا دختر خویش «ام الفضل» را به ازدواج حضرت امام جواد (ع) درآورد تا مراقبی دائمی و از درون خانه، بر امام گمارده باشد، دلیل دیگری که مأمون دخترش را به ازدواج امام در آورد کشاندن امام به سمت خود بود؛ چرا که تصور می کرد امام با این وصلت مجذوب مادیات و جاه و مقام شده، قداست وی خدشه دار و از راه اصلی منحرف می شود و در نتیجه، شیعیان متفرق و مأمون خود قوی خواهد شد.
مامون همچنین می خواست با این وصلت، علویان را از اعتراض و قیام بر ضد خود باز داشته، خود را دوستدار و علاقه مند به آنان نشان دهد، امام جواد (ع) نیز که مانند بقیه امامان (ع) از آینده اطلاع داشت و هیچ کاری را بدون آگاهی انجام نمی داد به خوبی از دسیسه‌های مامون آگاه بود و با علم به وصلت با دختر وی رضایت داد.
یکی از دلایل پذیرش این وصلت از سوی امامان، حفظ شیعیان از دسیسه‌های کینه‌توزانه مامون بود، لذا امام (ع) اگرچه تن به این ازدواج داد، اما شواهد تاریخی گواه این حقیقت است که مامون نتوانست به حیله‌های از پیش تعیین شده خود دست یابد.
اخلاق حسنه امام جواد (ع) که از جد بزرگوارشان پیامبر اکرم (ص) به ارث برد و علم و دانش فراوان و وسیع که در مناظرات نمود می یافت از جمله بارزه های اخلاقی آن حضرت به شمار می رفت که همواره همچون خاری در چشم دشمنان بود.
مناظراتی که امام (ع) با دانشمندان فرقه ها و مذاهب مختلف در این دوره دارد، بسیار مهم است، اینکه چگونه یک نوجوان می تواند در مناظرات و بحث های مختلف اسلامی و فکری با دانشمندان آن زمان آنان را مغلوب کند، هم کرامتی بزرگ بود و هم علامتی بر حقانیت امامت ایشان.
به روایت شیعیان، علم آن حضرت از طریق اجدادشان منتقل شده، یعنی به قدرت الهی، علم پیامبر (ص) به امام علی (ع) و نسل به نسل تا امام زمان (عج) منتقل شده و این علم لدنی که خداوند در اختیار الگوهای بشریت گذاشته در نزد امام جواد (ع) هم بوده است.
امام جواد (ع) مانند همه امامان شیعه، الگوی کامل تقوا و پارسایی و نمونه بارز عبادت، بندگی و سجده های طولانی برای خداوند بودند، ادب و گشاده رویی با دوست و دشمن از دیگر شاخصه های امام جواد (ع) بود، آن حضرت با همگان با ادب و احترام برخورد می کردند که این امر باعث جذب مخالفان و دشمنان امام به سوی ایشان می شد، سازش و نرم خویی با دوستان و شیعیان نیز از صفات این امام جوان است.
امام جواد (ع) با وجود کوتاهی دوران حیات و امامت، شاگردان بزرگی را تربیت کردند، «حضرت عبدالعظیم حسنی»، «علی بن مهزیار اهوازی»، «فضل بن شاذان نیشابوری»، «محمد بن سنان زاهری»، «ابونصر بزنطی کوفی» و «دعبل خزاعی» از شاگردان آن حضرت هستند که نزد ایشان، رشد علمی یافته و تربیت شدند و یا از آن حضرت حدیث نقل کردند.
راویان احادیث جواد الائمه (ع) تنها محدثان شیعه نبودند؛ بلکه علما و دانشمندان اهل تسنن نیز معارف و حقایقی از اسلام را از آن حضرت نقل کردهاند.
امام جواد (ع) تا پایان خلافت مامون در مدینه ساکن بودند و پس از مرگ مامون به دستور معتصم عباسی و در سال 220 هجری قمری به همراه همسرش (ام الفضل) به بغداد رفت و در ماه ذی القعده همان سال مسموم شده و به شهادت رسیدند، مزار مطهر آن حضرت در کاظمین (بغداد) و در کنار قبر جدش «امام کاظم (ع)» زیارتگاه مومنان است.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید