رأی وحدت رویه شماره ٧۶١ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور
در خصوص میزان دیه تعیین شده برای شکستگی استخوان بینی
شماره ١٠١٧٩/١۵٢/١١٠ ١٣٩۶/٩/٢١
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
گزارش پرونده وحدت رویه ردیف ٢۴/٩۶ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور با مقدمه مربوط و رأی آن به شرح ذیل تنظیم و جھت چاپ و
نشر ایفاد می گردد.
ابراھیم ابراھیمی ـ معاون قضائی رئیس دیوان عالی کشور
مقدمه
جلسه ھیأت عمومی دیوان عالی کشور در مورد پرونده وحدت رویه ردیف ٢۴/٩۶ رأس ساعت ٣٠:٨ روز سه شنبه مورخ ١٣٩۶/٨/٢ به
ریاست حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای حسین کریمی رئیس دیوان عالی کشور و با حضور حجت الاسلام والمسلمین جناب
آقای محمد مصدق نماینده محترم دادستان کل کشور و شرکت آقایان رؤسا، مستشاران و اعضای معاون کلیه شعب دیوان
عالی کشور، در سالن ھیأت عمومی تشکیل شد و پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و قرائت گزارش پرونده و طرح و بررسی
نظریات مختلف اعضای شرکت کننده در خصوص مورد و استماع نظر دادستان محترم کل کشور، به ترتیب ذیل، به صدور رأی وحدت رویه
قضایی شماره ٧۶١ ـ ١٣٩۶/٨/٢ منتھی گردید.
الف: گزارش پرونده بر اساس گزارش ١٩٢۴٢٢ ـ ١٣٩۵/٩/١۶ آقای رئیس سازمان بازرسی کل کشور و ضمائم آن در خصوص میزان دیه تعیین شده برای
شکستگی استخوان بینی موضوع ماده ۵٩٣ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ از شعب ١٠٢ و ١١٢٣ دادگاهھای کیفری ٢
شھرستان ھای قرچک و تھران آراء مختلف صادر شده است که خلاصه جریان آنھا به شرح ذیل منعکس می گردد:
الف. طبق محتویات پرونده ٨٢٠٠٨٢٠ شعبه ١٠٢ دادگاه کیفری٢ شھرستان قرچک، آقای اسمعیل … بر اثر سانحه رانندگی مصدوم
شده و پزشک قانونی در خصوص مورد، به موجب گواھی شماره ٢٨٩۶٩/م/١/١۶ ـ ١٣٩۴/٩/١۶ اعلام کرده است: «کلیه ضایعات احراز
شده و واجد ارش عبارتند از: ١ .خراشیدگی (حارصه) سمت راست بینی. ٢ .کبودی مخاط داخلی لب بالا. ٣ .شکستگی استخوان
بینی که منجر به فساد بینی نگردیده و ارش آن چھار درصد از دیه کامل انسان تعیین می گردد. ۴ .لقی دو دندان پیشین که ارش آنھا
جمعاً به میزان شش دھم درصد از دیه کامل انسان تعیین می گردد» پس از طرح شکایت در حوز ۀ قضایی قرچک و طی مراحل
قانونی، شعبه ١٠٢ دادگاه کیفری ٢ این شھرستان در پرونده شماره ٩۴٠٧٩٠ مورخ ١٣٩۴/١١/١۵ چنین رأی داده است:
«در خصوص اتھام علی … دایر بر ایراد صدمه بدنی غیرعمدی ناشی از بی احتیاطی در امر رانندگی، دادگاه با ملاحظه اوراق و
محتویات پرونده، کیفرخواست صادره دادستان محترم دادسرای عمومی و انقلاب قرچک، گزارش و تحقیقات مرجع انتظامی، شکایت
شاکی ……، گواھی پزشکی قانونی، نظریه کارشناس راھنمایی و رانندگی، اقاریر صریح متھم و نظر به سایر قرائن و امارات موجود
در پرونده دادگاه بزه انتسابی به متھم را محرز و مسلم دانسته، مستنداً به مواد ۴۴٨ ،۴۴٩ ،۴٨٨ ،۵٩٣ ،۶٢٠ ،٧٠٩ و ٧١۴ قانون
مجازات اسلامی حکم به محکومیت متھم به پرداخت یک درصد دیه کامل انسان بابت خراشیدگی (حارصه) سمت راست بینی، سه
ھزارم دیه کامل انسان بابت کبودی مخاط داخلی لب بالا، چھاردرصد دیه کامل انسان بابت ارش شکستگی استخوان بینی که منجر
به فساد بینی نگردیده است و شش دھم درصد دیه کامل انسان بابت ارش لقی دو دندان پیشین یک سمت راست بالا و یک سمت
چپ بالا در حق شاکی اسماعیل … صادر و اعلام می دارد و در خصوص جنبه عمومی بزه انتسابی دادگاه مستنداً به ماده ٧١٧ قانون
مجازات اسلامی با رعایت بند ١ ماده ٣ قانون نحوه وصول برخی از درآمدھای دولت حکم به محکومیت متھم به پرداخت دو میلیون ریال
جزای نقدی صادر و اعلام می دارد. رأی صادره حضوری و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواھی در محاکم تجدیدنظر
استان تھران می باشد.»
ب. به حکایت پرونده ۶٠٠٨۶۶ شعبه ١١٢٣ کیفری در تھران خانم نرگس … در تاریخ ١٣٩۴/٢/٢۵ در تصادف رانندگی مصدوم شده و
پزشکی قانونی منطقه جنوب تھران در این باره طی گواھی ١۶٨٩١/م/١٢ ـ ١٣٩۴/۵/٣١ نوشته است: «پرونده بیمارستانی و گرافی
بررسی شد در اثر اصابت جسم سخت حدود مورخ ١٣٩۴/٢/٢۵) تاریخ پذیرش درمانگاھی) دچار شکستگی بدون جابه جایی استخوان
بینی شده است که تحت جااندازی قرار گرفته است که میزان ارش آن چھاردرصد (۴ (%دیه کامل انسان تعیین می گردد. نیاز به
معاینه مجدد ندارد» و شعبه ١١٢٣ دادگاه کیفری ٢ تھران نیز راجع به شکایت خانم نرگس … از رانند ۀ مقصر در پرونده ٩۴٠۶٣۵ چنین
رأی داده است:
«در خصوص اتھام آقای علی بخش … اھل کرمانشاه ساکن تھران آزاد با قرار قبولی کفالت دایر بر بی احتیاطی در امر رانندگی منجر بر
ایراد صدمه بدنی غیرعمدی نسبت به شاکیه نرگس … دادگاه با توجه به کیفرخواست صادره به شماره ۴۶٠٠٨۶۶ـ٩۴ مورخ
١٣٩۴/٩/٣١ از دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ١۴ تھران، شکایت شاکی، نظریه کارشناس رسمی دادگستری، نظریه پزشکی
قانونی، اقرار مقرون به واقع متھم در جلسه رسیدگی و توجھاً به سایر قراین و امارات موجود در پرونده وقوع امر انتسابی را محرز و
مسلم دانسته و مستنداً به مواد ۴۴٨ ،۴٨٨ ،۴٨٩ و ۵٩٣ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ و ماده ٧١٧ قانون مارّالذکر مصوّب ١٣٧۵
با رعایت بند ١ ماده ٣ قانون وصول برخی از درآمدھای دولت و مصرف آن در موارد معین نامبرده را به پرداخت یک دھم دیه کامل
انسان، بابت شکستگی بدون جابه جایی استخوان بینی بدون عیب و نقص اصلاح شده در حق ٌ مجنیعلیه ظرف سال از تاریخ وقوع
تصادف و پرداخت دو میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت محکوم می نماید. رأی صادره حضوری و ظرف بیست روز پس از
ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر تھران است.»
و علت تعیین دیه شکستگی بینی به میزان ده درصد، بر خلاف نظریه پزشکی قانونی را طی نامه ۴٠۴ ـ ١٣٩۶/٣/٢٢ اینطور توجیه
کرده است: «بازگشت به استعلام شماره ١١٠/١۵٢/٩٨۶۴ مورخ ١٣٩۶/٣/٩ راجع به علت تعیین دیه شکستگی بینی به میزان
ده درصد بر خلاف نظریه پزشکی قانونی: نظر به ماده ۵٩٣ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ که میزان دیه شکستگی بینی را در
صورتی که بدون عیب و نقص اصلاح شود یک دھم دیه کامل دانسته، صرف نظر از عدم تعریف فساد بینی در قانون مذکور با عنایت به
اینکه فساد بینی در مقابل شکستن استخوان بینی یا سوراخ کردن یا سوزاندن و یا امثالھم نیامده، بلکه به عنوان مصداق فساد بینی
ذکر شده و نظر به سابقه تقنینی راجع به دیه شکستگی بینی که بر اساس منابع فقھی از جمله تحریرالوسیله حضرت امام خمینی
(ره) و نظریه مشھور می باشد دلالت بر آن دارد که در صورت شکستگی بینی و اصلاح و جبران بدون عیب آن موجب یکصد دینار است،
لذا با توجه به نظریه پزشکی قانونی که شکستگی بینی را بدون جابه جایی استخوان گواھی نموده، موجب یک دھم دیه کامل انسان
است و ارش به آن تعلق نمی گیرد.»
با توجه به مراتب اعلام شده چون شعبه ١١٢٣ دادگاه کیفری ٢ تھران برای شکستگی بدون جابه جایی استخوان بینی که بدون عیب
و نقص اصلاح شده و پزشکی قانونی میزان ارش را چھاردرصد دیه کامل انسان تعیین کرده است طی رأی صادر شده در پرونده به
شماره بایگانی ٩۴٠۶٣۵ به پرداخت یک دھم دیه کامل انسان حکم داده و اقدام خود را ھم به شرح مذکور در نامه فوق الاشعار توجیه
کرده است، ولی شعبه ١٠٢ دادگاه کیفری ٢ شھرستان قرچک برای شکستگی استخوان بینی که منجر به فساد نشده است به
ھمان اندازه که در نظریه پزشکی قانونی تعیین کرده اند (۴ ،(%حکم داده و با این ترتیب اختلاف استنباط از ماده ۵٩٣ قانون مجازات
اسلامی در تعیین ما به ازاء شکستگی استخوان بینی که منجر به فساد بینی نشده و بدون جابه جایی و عیب و نقص اصلاح شده،
به وقوع پیوسته است، لذا در اجرای ماده ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری مصوّب ١٣٩٢ طرح موضوع را برای صدور رأی وحدت رویه
قضایی تقاضا می نماید.
حسین مختاریـ معاون قضایی دیوان عالی کشور
ب: نظریه دادستان کل کشور
«موضوع پرونده عبارت است از استنباط ھای مختلف از ماده ۵٩٣ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ که مقرر می دارد: «شکستن
استخوان بینی که موجب فساد بینی و از بین رفتن آن شود دیه کامل دارد و چنانچه بدون عیب و نقص اصلاح شود موجب یک دھم
دیه کامل و اگر با عیب و نقص بھبود پیدا کند، موجب ارش است. در کج شدن بینی یا شکستن استخوان بینی که منجر به فساد آن
نشود، ارش ثابت می شود.» شعبه ١٠٢ دادگاه کیفری ٢ شھرستان قرچک در خصوص شکستگی استخوان بینی با استنباط از این
ماده مرتکب را به پرداخت ارش محکوم کرده و مقرر نموده است که چون این شکستگی منجر به فساد بینی نشده است، لھذا به
استناد ذیل آن ماده ارش تعلق می گیرد در حالی که شعبه ١١٢٣ دادگاه کیفری ٢ تھران در پرونده مشابه با استنباط از ھمان ماده
مرتکب را بابت شکستگی استخوان بینی که بدون عیب و نقص اصلاح شده به پرداخت یک دھم دیه کامل در حق مجنی علیه محکوم
کرده است. ھمانطوری که ملاحظه می شود در خصوص شکستگی بینی، دادگاه کیفری ٢ قرچک با استنباط از ماده ۵٩٣ قانون
مجازات اسلامی مرتکب را به پرداخت ارش و دادگاه کیفری ٢ تھران در پرونده مشابه با استنباط از ھمان ماده مرتکب را به پرداخت یک
دھم دیه کامل در حق مجنی علیه محکوم کرده است. اینک استنباط خود را از ماده قانونی فوق به شرح زیر اعلام می کنم: قانونگذار
در ماده ۵٩٣ قانون مجازات اسلامی در خصوص شکستگی استخوان بینی چھار صورت را بیان کرده است که ھر کدام حکم خاص خود
را دارد و ھیچ گونه تعارضی با ھم ندارند:
١ـ استخوان بینی به گونه ای بشکند که بینی فاسد و از بین برود و اصلاح نشود در این صورت
دیه کامل ثابت است.
٢ـ استخوان بینی بشکند و بینی نیز فاسد شود، ولی بدون نقص و عیب اصلاح شود در این صورت یک دھم دیه
کامل ثابت است.
٣ـ استخوان بینی بشکند و بینی نیز فاسد شود، ولی با نقص و عیب اصلاح شود در این صورت ارش ثابت است.
۴ـاستخوان بینی بشکند، ولی شکستگی آن ھمراه با فساد نباشد در این صورت نیز ارش ثابت است. سه صورت اول مربوط به موردی
است که شکستگی استخوان توأم با فساد بینی باشد. منظور از فساد بینی به تعبیر صاحب جواھر، سقوط بینی است یعنی افتادن
بینی روی صورت به نحوی که چھر ۀ ظاھری فرد تغییر یابد (روشن است که منظور از فساد بینی از بین رفتن بویایی نیست، زیرا این
موضوع در ماده ۶٩٣ قانون مجازات اسلامی حکم خاصی دارد ھمچنین منظور از آن قطع کردن و جدا کردن بینی نیست، زیرا این
موضوع نیز در ماده ۵٩٢ به طور مستقل مطرح شده است و نیز منظور از آن فلج شدن بینی نیست زیرا این موضوع در ماده ۵٩۵ ھمان
قانون مطرح شده است) صورت چھارم از چھار صورت فوق مربوط به آن شکستگی استخوان بینی است که ھمراه با فساد بینی
نباشد به تعبیر دیگر صورت چھارم مربوط به موردی است که صدمه ضعیف باشد به طوری که چھره ظاھری فرد با شکستن استخوان
بینی تغییر نکند. بنابراین با ملاحظه صورت ھای چھارگانه فوق مشخص می شود که ماده ۵٩٣ قانون مجازات اسلامی برای ھر چھار
صورت به صورت جداگانه حکم خاصی پیش بینی کرده است و ھیچکدام تعارضی با ھمدیگر ندارند. در نتیجه استنباط ھای شعب دادگاه ھای کیفری تا جایی که منطبق با این برداشت از ماده ۵٩٣ باشد مورد تأیید است.»
رأی وحدت رویه شماره ٧۶١ ـ ١٣٩۶/٨/٢ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور
مستفاد از مقررات مبحث سوم از فصل سوم بخش دوم قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ و سوابق تقنینی راجع به دیه بینی،
چنانچه صدمه وارده به این عضو، بدون آسیب به قسمت ھای دیگر آن، فقط به شکستگی استخوان منجر شود و این شکستگی بدون
ایجاد عیب و نقص اصلاح و جبران شود موجب یک دھم دیه کامل خواھد بود. بر این اساس رأی شعبه ١١٢٣ کیفری دو تھران در حدی
که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص می گردد. این رأی مطابق ماده ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری در
موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه ھا و سایر مراجع قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.
ھیأت عمومی دیوان عالی کشور
جهت مشاوره با وکیل متخصص با شماره ۹۰۹۹۰۷۲۹۵۷ از خطوط ثابت تماس حاصل نمایید .
جهت نگارش لایحه ، درخواست وکیل ، مشاوره حضوی و تنظیم قرارداد با شماره ۸۸۹۶۸۳۷۲ تماس حاصل نمایید .
لطفابا ثبت نظرات خود در دیدگاه وب سایت یا بخش نظرات اپلیکیشن دادورزیار در کافه بازار ما را حمایت کنید .
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
