رأی شماره۴٣٣ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: بخشنامه شماره ٣٣۶٨/٢٧/١۶٧۶٢ ـ ١٣٨۶/٢/٣٠ سازمان امور مالیاتی کشور مبنی بر:
مطالبه مالیات از اندوخته ھا و مانده سودھای ایجادشده از محل سود حاصل از منابع معاف از
مالیات بهلحاظ مغایرت با قانون ابطال می شود
شماره ٩۴/۴۵٣/ھـ ١٣٩۶/۵/٢۴
بسمه تعالی
جناب آقای جاسبی
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۴٣٣ مورخ ١٣٩۶/۵/١٠ با موضوع:
«بخشنامه شماره ٣٣۶٨/٢٧/١۶٧۶٢ ـ ١٣٨۶/٢/٣٠ سازمان امور مالیاتی کشور مبنی بر: مطالبه مالیات از اندوخته ھا و مانده
سودھای ایجادشده از محل سود حاصل از منابع معاف از مالیات به لحاظ مغایرت با قانون ابطال می شود.» جھت درج در روزنامه
رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و سرپرست ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه : ١٣٩۶/۵/١٠
شماره دادنامه: ۴٣٣
کلاسه پرونده : ۴۵٣/٩۴
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای شاھین شکرالھی
موضوع شکایت و خواسته : ابطال بخشنامه شماره ٢١١/١۶٧۶٢ /٣٣۶٨ مورخ ١٣٨۶/٢/٣٠ سازمان امور مالیاتی کشور
گردش کار : شاکی به موجب دادخواست ابطال بخشنامه شماره ٣٣۶٨/٢١١/١۶٧۶٢ ـ٣٠/ ١٣٨۶/٢ سازمان امور مالیاتی کشور را خواستار شده
و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«ریاست محترم و قضات عالی مقام ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
باسلام و احترام
به استناد بند ١ ماده ١٢ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٩٢/٣/٢۵ با توجه به دلایل مشروحه ذیل تقاضای ابطال بخشنامه
شماره٣٣۶٨/٢١١/١۶٧۶٢ ـ ١٣٨۶/٢/٣٠ سازمان امور مالیاتی کشور به دلیل مغایرت آن با مواد ١١۵ ،١۴١ ،١۴٢ و ١۴۵ قانون مالیاتھای مستقیم
مصوب ١٣٨٠/١١/٢٧ ، ھمچنین بند ١ رأی شماره ۵۵٨۶/۴/٣٠ ـ ١٣٧۶/۵/٢٢ شورای عالی مالیاتی و عدم صلاحیت مرجعصادر کننده به حضور
تقدیم می گردد.
١ـ متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:
«نظر به اینکه در خصوص احتساب یا عدم احتساب اندوخته ھا و مانده سود سنواتی حاصل از منابع معاف از مالیات در مأخذ محاسبه
مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی ابھاماتی مطرح گردیده است، لذا به منظور رفع ابھام و ایجاد وحدت رویه موارد زیر یادآور
می گردد:
١ـ بنا به صراحت ماده ١١۵ اصلاحیه قانون مالیاتھای مستقیم مصوب ١٣٨٠/١١/٢٧ مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص
حقوقی که منحل می شوند ارزش دارایی شخص حقوقی پس از کسر بدھیھا و سرمایه پرداخت شده و اندوخته ھا و مانده سودھایی
که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است، خواھد بود.
٢ـ از آنجا که اندوخته ھا و مانده سودھای ایجاد شده از محل سود حاصل از منابع معاف از مالیات در حکم اندوخته ھا و سودھایی که
مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است، تلقی نمی گردد. بنابراین اندوخته ھا و سودھای مزبور قابل کسر از ارزش دارائی ھای اشخاص
حقوقی منحله در رسیدگی به مالیات آخرین دوره عملیاتی آنھا (دوره انحلال) نخواھد بود.»
ماده ١١۵ قانون مالیاتھای مستقیم مصوب ١٣٨٠/١١/٢٧ اشعار می دارد. «مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص
حقوقی که منحل می شوند ارزش دارایی شخص حقوقی است منھای بدھیھا و سرمایه پرداخت شده و اندوخته ھا و مانده سودھایی
که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است.» به موجب ماده فوق ارزش دارایی مشمول مالیات شخص حقوقی با کسر بدھیھا و سرمایه
پرداخت شده و اندوخته ھا و مانده سودھایی که قبلاً نسبت به پرداخت مالیات آنھا اقدام شده حساب می شود و اشاره ای به
اندوخته ھا و مانده سودھای ایجاد شده از محل سود حاصل از منابع معاف از مالیات نشده است. به عبارت دیگر ماده ١١۵ و تبصره ھای
آن اساساً منصرف از موارد معافیت مالیاتی بوده و در واقع این ماده به ھیچ وجه دلالتی بر نفی معافیت ھای مالیاتی، در
مورد شرکتھای منحل شده ندارند. از سوی دیگر، عموم و اطلاق موارد معافیت مالیاتی مصرح در آن قانون، حاکی از شمول این موارد
نسبت به تمامی اشخاص حقوقی، اعم از موجود و منحل شده می باشد. در این خصوص خاطر نشان می سازد، بنابر تصریح قانونگذار
برخی از سودھای حاصل از فعالیت ھای اشخاص حقوقی (بر اساس اھداف مورد نظر مقنن در منبع استحصال سود) از پرداخت مالیات
معاف گردیده اند از جمله: «سود متعلق به سپرده ھای مختلف نزد بانکھای ایرانی، به موجب بند ٢ ماده ١۴۵ قانون مالیاتھای مستقیم.
سود حاصل از درآمد صادرات کالاھای صنعتی و غیرنفتی، به موجب ماده ١۴١ قانون مالیاتھای مستقیم و بند ب ماده١٠۴ قانون برنامه
پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرھنگی.
سود حاصل از درآمد تولید فرش دستباف، به موجب ماده١۴٢ قانون مالیاتھای مستقیم.»
بر اساس رویه ھای قانونی و به لحاظ رعایت اصل عدالت مالیاتی، سودھایی که به حکم صریح قانونی در منبع استحصال از پرداخت
مالیات معاف شده اند به ھیچ وجه نباید مشمول مالیات باشد چرا که در این صورت غرض قانونگذار در برقراری معافیتھای قانونی
مالیاتی برآورده نخواھد شد. مضافاً اینکه براساس اصل ۵١ و ٧٣ قانون اساسی به ترتیب آمده «ھیچ نوع مالیاتی وضع نمی شود مگر
به موجب قانون موارد معافیت و بخشودگی و تخفیف به موجب قانون مشخص میشود» و «شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت
مجلس شورای اسلامی است…».
این در حالی است که سازمان امور مالیاتی با تفسیری عاری از استدلال محکم و قوی و در حالی که ماده ١١۵ قانون مارالذکر،
منصرف از تعیین حکم در خصوص معافیتھای مالیاتی است، اقدام به استنتاج نادرست مفھوم مخالف از این ماده و در نتیجه نقض مواد
دیگرآن قانون نموده و به موجب بند ٢ بخشنامه فوق الذکر، سودھایی که طبق مواد مورد اشاره، مشمول معافیت مالیاتی بوده اند را
مشمول مالیات تلقی نموده است. این نکته در بند ٢ بخشنامه و با عبارت «اندوخته ھا و مانده سودھای ایجاد شده از محل سود
حاصل از منابع معاف در حکم اندوخته ھا و سودھایی که مالیات آن قبلاً پرداخت شده تلقی نمی گردد. بنابراین اندوخته ھا و سودھای
مزبور قابل کسر از ارزش دارایی ھای اشخاص حقوقی منحله در رسیدگی به مالیات آخرین دوره عملیاتی آنھا (دوره انحلال) نخواھد
بود.» درج گردیده است که این عبارت برخلاف نص ماده ١١۵ قانون مالیاتھای مستقیم و با تضییق دایره شمول مواد ١۴١ ،١۴۴ و ١۴۵
آن قانون و ھمچنین بند ١ رأی شماره ۵۵٨۶/۴/٣٠ ـ ١٣٧۶/۵/٢٢ شورای عالی مالیاتی، موجبات نقض مقررات موضوعه و تضییع حقوق
مؤدیان را فراھم آورده است و ابطال آن مورد استدعاست.
متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:
٣/٢/١٣٨۶ : تاریخ ١۶٧۶٢/٢١١/٣٣۶٨ :شماره«
اداره کل امور مالیاتی استان
شورای عالی مالیاتی
سازمان امور اقتصادی و دارایی استان
ھیأت عالی انتظامی مالیاتی
اداره کل دادستانی انتظامی مالیاتی
دفتر جامعه حسابداران رسمی ایران
دبیرخانه ھیأت موضوع ماده ٢۵١ مکرر سازمان حسابرسی
مجله مالیات
نظر به اینکه در خصوص احتساب یا عدم احتساب اندوخته ھا و مانده سود سنواتی حاصل از منابع معاف از مالیات در مأخذ محاسبه
مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی ابھاماتی مطرح گردیده است. لذا به منظور رفع ابھام و ایجاد وحدت رویه موارد زیر یادآور
می گردد:
١ـ بنا به صراحت ماده ١١۵ اصلاحیه قانون مالیاتھای مستقیم مصوب ١٣٨٠/١١/٢٧ مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص
حقوقی که منحل می شوند ارزش دارایی شخص حقوقی پس از کسر بدھیھا و سرمایه پرداخت شده و اندوخته ھا و مانده سودھایی
که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است، خواھد بود.
٢ـ از آنجا که اندوخته ھا و مانده سودھای ایجاد شوده از محل سود حاصل از منابع معاف از مالیات در حکم اندوخته ھا و سودھایی که
مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است، تلقی نمی گردد.
بنابراین اندوخته ھا و سودھای مزبور قابل کسر از ارزش دارایی ھای اشخاص حقوقی منحله در رسیدگی به مالیات آخرین دوره
عملیاتی آنھا (دوره انحلال) نخواھد بود.»
در پاسخ به شکایت، مدیرکل سازمان امور مالیاتی کشور به موجب لایحه شماره ٢١٢/٢٣۴۴١/د ـ ١٣٩۴/٧/١ توضیح داده است که:
« جناب آقای دربین
مدیرکل محترم ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً درباره پرونده کلاسه ۴۵٣/٩۴ موضوع شکایت آقای شاھین شکرالھی به خواسته ابطال بخشنامه شماره ٣٣۶٨/٢١١/١۶٧۶٢ ـ
١٣٨۶/٢/٣٠ سازمان امور مالیاتی کشور، راجع به عدم احتساب اندوخته ھا و مانده سود سنواتی حاصل از منابع معاف از مالیات در
مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیاتی اشخاص حقوقی، به استحضار می رساند:
مطابق حکم صریح ماده ١١۵ قانون مالیاتھای مستقیم، اندوخته ھا و مانده سودھایی قابل کسر از ارزش داراییھای شخص حقوقی
ھستند که مالیات آنھا قبلاً پرداخت گردیده است. بنابراین اندوخته ھا و سودھای حاصل از منابع معاف به لحاظ این که بابت آنھا
مالیاتی پرداخت نشده است مشمول حکم مذکور نمی شود و از این جھت بر خلاف ادعای شاکی، بخشنامه مذکور وفق قوانین و
مقررات مالیاتی و در چارچوب صلاحیت قانونی صادر گردیده است.
با عنایت به مراتب فوق و با استناد به نامه شماره ٢٣٢/١٩٧٨۴/د ـ ١٣۶۴/۶/٧ که مقرر می دارد: «با توجه به اینکه بابت اندوخته و
سودھای معاف، قبلاً مالیاتی پرداخت نشده است لذا در اجرای مقررات ماده ١١۵ قانون مالیاتھای مستقیم، قابل کسر از ارزش
دارایی ھا نخواھد بود….» و نظر به عدم نقض و تجاوز به قوانین و عدم خروج از صلاحیتھای ذاتی سازمان امور مالیاتی کشور
و عدم تضییع حقوق مؤدیان مالیاتی، باتوجه به ماده (١٢ (قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٩٢ ،
رسیدگی و رد شکایت شاکی را درخواست می نماید.
در پایان، خواھشمند است دستور فرمایید از سازمان امور مالیاتی کشور جھت حضور در جلسه ھیأت تخصصی و ھیأت عمومی
دیوانعدالت اداری دعوت به عمل آید.
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩۶/۵/١٠ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و
دادرسانشعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
در ماده ١١۵ قانون مالیاتھای مستقیم مقرر شده است که مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل
می شوند ارزش دارایی شخص حقوقی است منھای بدھیھا و سرمایه پرداخت شده و اندوخته ھا و مانده سودھایی که مالیات
آن قبلاًپرداخت گردیده است. نظر به اینکه در بخشنامه مورد اعتراض مقرر شده برای اندوخته ھا و مانده سودھای ایجاد شده
از محل سودحاصل از منابع معاف از مالیات، مالیات مطالبه شود، مغایر ماده ١١۵ قانون یاد شده است و بخشنامه مذکور
مستند به بند ١ ماده ١٢و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی
جهت مشاوره با وکیل متخصص با شماره ۹۰۹۹۰۷۲۹۵۷ از خطوط ثابت تماس حاصل نمایید .
جهت نگارش لایحه ، درخواست وکیل ، مشاوره حضوی و تنظیم قرارداد با شماره ۸۸۹۶۸۳۷۲ تماس حاصل نمایید .
لطفابا ثبت نظرات خود در دیدگاه وب سایت یا بخش نظرات اپلیکیشن دادورزیار در کافه بازار ما را حمایت کنید .
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
