آخرین کام
مرگ گاهی بی خبر می آید، تصادف است، سکته یا بیماری است اما گاهی هم بی خبر نیست، مثل آنان که جان بر سر مواد می گذارند، آن قدر مصرف می کنند که جان به در می آید.
مصرف مواد مخدر یک فریب است. گرفتار شدن در دامی که خلاصی از آن دشوار و گاهی غیر ممکن است، اما اشتباه بزرگتر مصرف بیش از حد یا اوردوز است که شماری از مصرف کنندگان را به کام مرگ می کشاند.
مصرف بیش از حد یا بیش‌مصرفی همان اصطلاح اوردوز است که به استفاده از دارو یا مواد مخدر یا مواد دیگر، در مقادیر بیش از توان متابولیک (سوخت و ساز) بدن گفته می‌شود. در بیش‌مصرفی ممکن است بدن به حالت سمی درآمده یا به مرگ منجر می شود.
ممکن است اوردوز تصادفی یا عمدی باشد، اوردوز زمانی اتفاق می افتد که فرد دوز (تعیین و تنظیم مقدار و دفعات مصرف دارو ) ییشتر از حداکثر دوز توصیه شده از یک دارو یا ماده را مصرف می کند.
با این حال، برخی افراد ممکن است نسبت به برخی داروها حساسیت بیشتری داشته باشند و بالاترین حد مجاز آن دارو برای آنها سمی باشد به این معنا که دوزی که هنوز از نظر پزشکی در دامنه قابل قبول قرار دارد، برای بدن این افراد بیش از حد است.
علت اوردوز، یا تصادفی است یا سوء استعمال عمدی، اوردوز تصادفی ناشی از نقص توانایی ذهنی کودک یا بزرگسال و بلع دارویی است که در دسترس وی رها شده باشد.
همچنین یک بزرگسال، به خصوص سالمندان یا افرادی که داروهای زیادی مصرف می کنند، شاید به اشتباه داروی دیگری را مصرف کنند یا دوز نامناسبی از دارو را ببلعند، اوردوز عمدی برای تاثیراتی مانند نشئگی یا آسیب رساندن به خود صورت می گیرد.
زمانی که ماده مخدر بیش از حد تحمل سیستم جسمانی و روانی فرد مصرف شود، علائمی در او ایجاد می کند که به مجموعه آنها « اوردوز یا سوء مصرف مواد » گفته می شود، یعنی فرد دچار مسمومیتی می شود که علائم آن به نوع ماده مصرفی بستگی دارد، اما بیشترین مواد مخدری که مورد سوء مصرف قرار می گیرد، تریاک و ترکیبات شبه تریاک، هروئین و شیشه هستند.
در چند ساله اخیر شاهد مرگ هایی هستیم که در این نوع مرگ ها علت مرگ اوردوز با مواد مخدر یا نوعی دارو خاص ذکر شده است و حتی گاهی متاسفانه شاهد این نوع مرگ ها در افراد شناخته شده و چهره هایی مانند بازیگران و ورزشکاران بودیم.
اگر چه مصرف مواد مخدر علاوه بر آسیب هایی که از نظر اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی فرد معتاد و خانواده و اطرافیان را درگیر می کند می تواند به دنبال خود از کار افتادگی های کوتاه مدت، طولانی مدت و گاهی تا آخرعمر داشته باشد و همچنین سوء مصرف مواد مخدر چه از نوع سنتی و چه نوع صنعتی و انواع محرک ها در نهایت به مرگ مصرف کننده منجر می شود.
مواد مخدر امروز بلای جان جوامع بشری شده است. کشور پیشرفته و توسعه یافته و غیر توسعه یافته نمی شناسد، اگر چه عوارض خاص و میزان افراد به اعتیاد گرفتار شده در کشورهای توسعه نیافته و کمتر برخوردار، بیشتر هستند، اما هرساله شاهد آمار رو به رشد میزان مرگ میرهای ناشی از مصرف مواد مخدر و محرک ها هستیم.
* تریاک در صدر
تریاک با 66.8 درصد، حشیش و مشتقات آن شامل ماری جوانا، گل، گراس و علف با 11.9 درصد، کراک و هروئین 10.6 و شیشه 8.1 درصد از مواد مورد مصرف معتادان کشور است که با توجه به این آمار، مصرف تریاک همچنان در صدر مواد مخدر است.
آنچه مهم است این است که مرگ های ناشی از روانگردان‌ها دارای رشدی نسبت به سابق است که این امر نگران کننده است.
این رشد، زنگ خطر استفاده از این مواد را به صدا درآورده است و نیاز است در خصوص سوء مصرف روانگردان‌ها اطلاع رسانی‌های ویژه‌ای صورت بگیرد.
برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه در مدارس و دانشگاه‌ها و سربازخانه‌ها و حتی مهدهای کودک برای خانواده ها بسیار ضروری است.
*بیش از 3هزار نفر به دلیل سوء مصرف مواد مخدر و دیگر مواد محرک فوت کردند
محمدرضا قدیر زاده، عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: در سال 1396 در مجموع 3هزار و 56نفر به دلیل سوء مصرف مواد مخدر و دیگر مواد محرک در کشور فوت کردند که 363نفر از آنها زن و 2هزار و 693نفر از آنها نیز مرد بودند.
وی خاطرنشان کرد: از این افراد فوت شده 2هزار و 681نفر به دلیل مصرف مواد مخدر فوت کردند که 330نفر از آنها زن و 2هزار و 351نفر مرد بودند.
قدیرزاده ادامه داد: همچنین از بین فوت شده های سوء مصرف 375نفر هم به دلیل مصرف مواد محرک و عوارض ناشی از آن فوت کردند که 33نفر از آنها زن و 342نفر از آنها مرد بودند.
* 2میلیون و 808 هزار نفر مصرف کننده مستمر داریم
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد گفت: در سال 1390 بیش از سه میلیون نفر مصرف کننده مستمر مواد مخدر داشتیم که این عدد در حال حاضر به 2 میلیون و 808 هزار نفر رسیده است و باید گفت در مقابل کاهش تعداد مصرف کنندگان مستمر مواد، تعداد افراد معتاد متجاهر کف خیابان افزایش یافته است.
پرویز افشار افزود: از سال 1380 تا 1390 گرایش به مصرف شیشه افزایش یافت و به دلیل عوارض شدید و تخریب های زیاد این نوع مواد همچنین گران شدن شیشه، تعداد معتادان متجاهر بیشتر شد و وجود این افراد در جامعه نمود پیدا کرد؛ در نتیجه باید گفت که اعتیاد مطلق افزایش پیدا نکرده، بلکه تعداد متجاهران به مواد افزایش یافته است.
وی اضافه کرد: در حال حاضر مصرف شیشه کم و مصرف گُل جایگزین شیشه شده است و در رتبه دوم پس از تریاک قرار دارد.
افشار با اشاره به مسدود کردن مرزها و استفاده قاچاقچیان از روش‌های جدید در انتقال مواد مخدر به کشور افزود: معادله قاچاق مواد مخدر بسیار پیچیده است؛ زیرا قاچاقچیان از روش‌هایی همچون منجنیق، پاراگلایدر و قطع کردن سیم خاردار برای ورود مواد استفاده می‌کنند. ضمن اینکه جدیدترین راهی که در این خصوص مورد استفاده قرار می‌گیرد، تغییر مسیر از سمت عبور زمینی به دریایی است که تجهیز دریابانی در دستورکار قرار گرفته است و ارتش و سپاه در این خصوص همکاری خوبی دارند.
* اوردوز مواد مخدر چیست؟
عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: در بررسی پرونده های فوت ناشی از سوءمصرف مواد در سازمان پزشکی قانونی کشور، در اکثر موارد با بحث اوردوز یا همان مسمومیت با مواد مخدر و مرگ ناشی از آن مواجه هستیم.
قدیرزاده ادامه داد: در بسیاری از موارد پس از بررسی پرونده متوفی متوجه می شویم که فرد فوت شده چند روز قبل از زندان آزاد شده یا دوره ترک خود را در کمپ ترک اعتیاد سپری کرده است و با رهایی از زندان یا کمپ ترک اعتیاد با اولین مصرف مواد مخدر، جان خود را از دست داده است.
وی تصریح کرد: این موضوع همیشه برای افراد جای سوال است، که چرا فردی که قبل از ورود به زندان با کمپ ترک اعتیاد مقادیر زیادی مواد مخدر را مصرف می کرده پس از گذراندن دوره زندان یا کمپ با مصرف مقادیر کمتری نیز دچار مسمومیت شده یا فوت می کند؟ دلیل این مسئله پدیده تحمل است که در افراد مصرف کننده مواد مخدر اتفاق می افتد.
عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: بر اثر مصرف مداوم مواد مخدر و برای رسیدن به همان اثرات خوشایند روزهای اول مصرف مواد، فرد مصرف کننده میزان مصرف مواد خود را زیادتر می کند و در طول زمان بدن فرد نیز با مقدار جدید ماده مخدر سازش پیدا می کند.
*مصرف کننده بیش از 5 گرم تریاک
قدیرزاده خاطر نشان کرد: به همین دلیل است که یک مصرف کننده مواد می تواند روزانه حتی بیش از 5 گرم تریاک یا مواد مخدر دیگر مصرف کند، در حالی که مقدار نیم گرم آن نیز می تواند برای فرد عادی کشنده باشد.
وی افزود: زمانی که فرد به زندان می افتد یا برای ترک به کمپ ترک اعتیاد می رود به دلیل دسترسی نداشتن به مواد مخدر و پس از دوره بازگیری از مواد که در اصطلاح سم زدایی یا دوره فیزیکی نامیده می شود، بدن تطابق خود را با مصرف میزان بالای مواد مخدر از دست می دهد و مثل بدن یک فرد عادی به مواد مخدر واکنش نشان می دهد.
عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: بنابر این مصرف مقادیر مواد قبل از ترک یا حتی مصرف مقادیری کمتر از آن نیز به مسمومیت و اوردوز در این افراد منجر می شود که در صورت ارجاع ندادن به اورژانس و درمان طبی نتیجه ای جز مرگ نخواهد داشت.
قدیرزاده تاکید کرد: مصرف داروی متادون نیز که به عنوان داروی ترک اعتیاد مواد مخدر مورد استفاده قرار می گیرد به همان اندازه مصرف مواد مخدر در کسی که سالم است یا به تازگی دوره سم زدایی خود را پشت سرگذاشته است خطرناک است، بنابر این تجویز خودسرانه داروی متادون نیز می تواند به اوردوز و حتی مرگ منجر مصرف کننده شود.
* نشانه های اوردوز
علائم و نشانه های مصرف بیش از حد مواد بسته به نوع ماده مصرفی بسیار متفاوت است، اما به طور کلی می توان به این عوارض اشاره کرد: بیهوشی و کما، لرزش و تشنج، مشکلات تنفسی، توهم، هذیان گفتن یا پارانوئید، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ، تغییر غیر طبیعی اندازه مردمک چشم، واکنش نداشتن مردمک چشم، راه رفتن ناپایدار، عرق کردن، خشک شدن یا داغ شدن پوست، رفتارهای خشونت آمیز و تهاجمی و در نهایت مرگ.
در مورد اقداماتی که برای نجات دادن فرد در حالت اوردوز موثر است ایده ها و باورهای نادرست بسیاری وجود دارد که انجام دادن آنها بسیار خطرناک است و می تواند اوضاع را بدتر از قبل کند، حقیقت این است که برای به هوش آوردن یا بیدار کردن معتادی که دچار اوردوز شده است، کاری جز خبر کردن آمبولانس نمی توان انجام داد، امدادگران و پزشکان برای مواجهه با چنین شرایطی آموزش دیده اند و در برخی از موارد می توانند پادزهر ماده مصرف شده را نیز به فرد تزریق کرده و از مرگ او جلوگیری کنند.
* نجات فردی که اوردوز کرده
هنگامی که با فرد دچار اوردوز برخورد می کنیم قبل از هر کاری باید خونسردی خود را حفظ کرده و یک آمبولانس خبر کنید. مسیرهای تنفسی و نبض او را بررسی کنید، در صورتی که فرد کماکان نفس می کشد، با احتیاط بدن او را در وضعیت بهبودی یا ریکاوری قرار دهید.
در صورتی که فرد هوشیار است، لباس تن او را سبک تر کرده ولی او را گرم نگه دارید، سعی کنید تا از ادامه دادن مصرف مواد جلوگیری کرده و وی را دلداری دهید. همچنین سعی کنید متوجه شوید که چه نوع ماده یا موادی مصرف شده است، برای این کار می توانید ابزارهای مصرف مواد یا جعبه های خالی را نگهداری کنید تا در صورت لزوم اطلاعات کافی را در اختیار امدادگران قرار دهید.
در صورتی که خودتان باعث به وجود آمدن حالت اوردوز وی شده اید سعی نکنید تا برای رها شدن از مخمصه وی را تنها بگذارید، واقعیت این است که اوردوز ناشی از مصرف مواد، صرفا یک وضعیت اورژانسی است و امدادگرانی که برای نجات دادن فرد به محل اعزام می شوند به دنبال یافتن مقصر یا بازجویی از شما نیستند.
به جای نصیحت کردن، سرزنش کردن یا بحث کردن با فرد اوردوز کرده، که فقط باعث اتلاف وقت می شود، سعی کنید اوضاع را تحت کنترل بگیرید و منتظر رسیدن آمبولانس شوید.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
