رای شماره ١٨۶٢ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال مصوبه مورخ ١٣٩۴/١١/۵ شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تاریخ تصویب
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٨۶٢ مورخ ١٣٩٩/١٢/٢ با موضوع: «ابطال مصوبه مورخ ١٣٩۴/١١/۵ شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تاریخ تصویب» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه : ١٣٩٩/١٢/٢ شماره دادنامه: ١٨۶٢ شماره پرونده : ٩٨٠٣٨٨٧
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سعید کنعانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه مورخ ١٣٩۴/١١/۵ شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مصوبه مورخ ١٣٩۴/١١/۵ شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
” مصوبه مذکور با ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی و دادنامه ھیأت عمومی به شماره ۴٨٠ ـ ۴٧۵(١٣٨٣/٩/٢٩) ،که بیان می دارد:
«بخشنامه شماره ١٠ کارھای سخت و زیان آور سازمان تأمین اجتماعی که به بھانه تعطیل یا دایر نبودن کارگاه، بررسی مشاغل مذکور را فاقد موضوعیت و منتفی اعلام داشته است، خلاف حکم قانونگذار تشخیص داده می شود»، مغایرت دارد. شعب متعدد دیوان عدالت نیز در این موارد، با این استدلال که تعطیلی کارگاه در زمان خارج از اراده کارگر بودن، مسقط حق قانونی وی در بھره مندی از مزایای مشاغل سخت و زیان آور نخواھد بود، حکم به ورود شکایات داده اند. “
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است: ” «آن دسته از مشاغل کارگاه ھای تعطیل که با توجه به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمره مشاغل گروه (ب) قرار دارند و ھمچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده ٢ و تبصره آن بررسی کارشناسی انجام شده است، کماکان در کمیته ھای استانی مورد رسیدگی قرار گیرند.» “
در پاسخ به شکایت مذکور مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به موجب لایحه شماره ٢٣۶۶٠٠ ـ ١٣٩٨/١٢/٧ توضیح داده است که:
” با عنایت به صراحت قانونی ماده ١۵ آیین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور که اشعار می دارد ”آثار محدودیت ھا و مزایای مندرج در قانون برای مواردی که بازنشستگی به موجب این آیین نامه ایجاد می شود منحصر به ھمان شغل در ھمان کارگاه خاص بوده و قابل تسری و تعمیم به دیگر شغل ھای مشابه در سایر کارگاه ھا نمی باشد» و ھمچنین لحاظ رأی شماره ٩٢٢٣١/ب/۴٢ـ ١٣٩۴/٧/٨ ھیأت تخصصی بیمه کار و کارگری دیوان عدالت اداری که اتخاذ تصمیم در کمیته ھای استانی را موکول به ارائه گزارشات آلاینده سنجی در مورد کارگاه مورد ادعا نموده که صراحتاً طی آن تعمیم گزارشات آلاینده سنجی مربوط به یک کارگاه را به مشاغل مشابه در سایر کارگاه ھا منع نموده است، لذا مصوبه مورخ ١٣٩۴/١١/۵ شورای عالی حفاظت با کسب اختیار حاصل از ماده ٧ آیین نامه اجرایی کارھای سخت و زیان آور موضوع تصویب نامه ١۵٣۵۶/ت٣۶٠٠۵ھـ ـ ١٣٨۶/٢/۵ ھیأت وزیران مبنی بر سیاست گذاری کشوری کارھای سخت و زیان آور توسط شورای مذکور و با ملحوظ نظر قرار دادن این موضوع که مشاغل گروه (ب) که ماھیتاً سخت و زیان آور است و ھمچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده ٢ آیین نامه اخیرالذکر و تبصره آن در خصوص آنان بررسی کارشناسی انجام شده است نیازمند آلاینده سنجی در زمان تعطیلی کارگاه نمی باشد و بر این اساس طی مصوبه ١٣٩۴/١١/۵ مقرر می دارد:
«آن دسته از مشاغل کارگاه ھای تعطیل که با توجه به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمره مشاغل گروه (ب) قرار دارند و ھمچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده ٢ و تبصره آن بررسی کارشناسی انجام شده است، کماکان در کمیته ھای استانی مورد رسیدگی قرار گیرند.» علی ھذا بر اساس الزامات و مستندات قانونی مذکور، مصوبه مورخ ١٣٩۴/١١/١۵ شورای عالی حفاظت فنی در خصوص نحوه تصمیم گیری در مورد کارگاه ھای تعطیل، فاقد ایراد و اشکال قانونی است. شایان ذکر است در خصوص موارد تناقض در آرای شعب دیوان عدالت اداری راجع به کارگاه ھای تعطیل و آگاه نمودن دیوان عدالت اداری از مصوبه ١٣٩۴/١١/۵ شورای عالی حفاظت فنی، استعلامی از سوی معاون روابط کار و رئیس شورای عالی حفاظت فنی از معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور کار و تأمین اجتماعی طی نامه شماره ١٨١٢٢۴ـ ١٣٩٧/٩/١٨ به عمل آمده که پاسخ واصله طی نامه شماره ٢٧١/٩٢٣٩ـ ١٣٩٧/١٠/٢٢ از سوی معاونت قضایی دلیلی بر عدم اشکال بر آن مصوبه است. “
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/١٢/٢ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
اولاً: مصوبه معترض عنه، بررسی در کمیته ھای استانی را در خصوص کارگاه ھای تعطیل، منوط به وجود نظر کارشناسی در زمان دایر بودن این کارگاه ھا کرده است و این معنا دلالت بر آن دارد که در صورت فقدان نظر کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه، کمیته ھای استانی امکان بررسی درخواست متقاضی را نخواھند داشت.
ثانیاً: مطابق ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن و آیین نامه اجرایی بند ۵ جز (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره٢ الحاقی ماده ٧۶ ، کمیته ھای استانی وظیفه بررسی درخواست رسیدگی به سخت و زیان آور بودن شغل بیمه شدگان متقاضی را دارند و اعطای صلاحیت عدم بررسی نیازمند دلیل قانونی است و مقرره مذکور دامنه وظیفه قانونی کمیته ھا را محدود می کند. از طرفی مفاد دادنامه ۵۵۴ـ ١٣٩٩/۴/١٧ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز صراحتاً دلالت بر لزوم بررسی درخواست متقاضی سخت و زیان آور بودن شغل در کمیته ھا در فرض تعطیلی کارگاه دارد و محدودیت در وظیفه مذکور با رأی ھیأت عمومی مغایر است.
ثالثاً: مصوبه شورای عالی حفاظت فنی بر خلاف قانون و رأی ھیأت عمومی، در شرایط عدم وجود نظر کارشناسی در زمان فعالیت کارگاه، امکان بررسی درخواست متقاضی را از کمیته ھا سلب می کند. این در حالی است که باید میان عدم بررسی درخواست متقاضی و بررسی درخواست و پذیرش و عدم پذیرش آن به لحاظ فقدان ادله اثباتی سخت و زیان آور بودن شغل، قائل به تفکیک شد.
رابعاً: مصوبه مورد شکایت منجر به تضییع حقوق بیمه شدگان در مواردی خواھد بود که دلایل متقنی غیراز بررسی کارشناسی مانند ابتلای به بیماری مرتبط با وظایف شغلی در زمان اشتغال به کار در کارگاه مورد ادعا وجود دارد. بنا بر مراتب، قید «لزوم وجود بررسی کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه ھای تعطیل» جھت طرح درخواست متقاضی در کمیته ھای استانی در مقرره مورد اعتراض مغایر ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی و دادنامه شماره ۵۵۴ـ ١٣٩٩/۴/١٧ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری است و به ھمین دلیل قید مذکور در مقرره مورد اعتراض مستند به بند ١ ماده ١٢ و مواد ٨٨ و ١٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ از تاریخ تصویب ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی