مادۀ ۱۱ قانون مدنی: اموال بر دو قسم است منقول و غیرمنقول.
مال غیرمنقول مالی است که انتقال آن از محلی به محل دیگر موجب خرابی خود مال و یا محل آن مال می‌شود هم‌چنین درب و تیرآهن به‌کار رفته در آن
مال مشاع: مالی است که چند نفر مالک آن باشند و بدون آن‌که سهم هر یک جداگانه مشخص باشد مالکیت مالکان و مال مشاع در جزءِ جزءِ مال است و نمی‌توان سهم هریک را جداگانه مشخص نمود
جدا کردن سهم هریک از مالکان در مال مشاع را افراز می‌گویند به عبارتی تقسیم مال غیرمنقول مشاع بین شرکا می‌باشد.
گاه شرکا به تراضی و به دلخواه خود اقدام به افراز و تعیین سهم هریک می‌نمایند و گاه این افراز اجباراً توسط مراجع ذی‌صلاح صورت می‌پذیرد.
رأی وحدت رویه ۵۹ – ۲۹ ۱۵/۱/۶۰
دعوای افراز مال مشاع توسط هر یک از مالکین مشاعی صورت می‌پذیرد و مراجع ذی‌صلاح جهت رسیدگی به دعوای مطروحه محاکم دادگستری و اداره ثبت می‌باشد.
الف) محاکم دادگستری:
- زمانی که برای ملکی سند مالکیت صادر شده باشد و یا در دفاتر املاک به ثبت رسیده باشد نهایتاً ملک مذبور عملیات ثبتی آن خاتمه پیدا کرده است
حال در شرایطی که درخواست افراز درخصوص ملکی باشد که عملیات ثبتی آن خاتمه پیدا نکرده باشد رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه می‌باشد
- مستند رأی وحدت رویه ۵۹ – ۲۹ / ۱۵/۱/۱۳۶۰، به لحاظ حفظ حقوق محجورین و غائب مفقودالاثر و رعایت مصلحت آنان و مطابق قسمت اخیر مادۀ ۳۱۳ قانون امور حسبی در تقسیم ترکه اگر بین وراث محجور و غائب مفقودالاثری باشد تقسیم توسط نمایندگان آنان در دادگاه به عمل می‌آید این مقررات نسبت به تقسیم سایر اموال نیز مساوی خواهد بود و افراز اموال مشاع محجورین و غائب مفقودالاثر نیز در صلاحیت دادگاه می‌باشد.
- درصورتی که درخصوص یک بخشی از ملک مشاعی، پلاکی با مالکیت مجهول وجود داشته باشد منظور از ملک مجهول‌المالک ملکی است که مالکش نسبت به آن درخواست ثبت نکرده است، در این حالت نیز افراز در دادگاه به‌عمل می‌آید.
در این شرایط طرح دعوای افراز با تقدیم دادخواست به طرفیت تمامی مالکین به عمل می‌آید.
ب) اداره ثبت:
در صورتی که شرایط فوق در خصوص ملکی وجود نداشته باشد و عملیات ثبتی ملک نیز خاتمه یابد، متقاضی می‌بایست درخواست افراز را به اداره ثبت محل ارائه نماید.
درخواست در اداره ثبت، ثبت می‌شود توسط نماینده بررسی می‌شود اظهار نظر طی گزارشی به اداره ثبت اطلاع داده می‌شود. اداره ثبت پس از ملاحظه تصمیم لازم مبنی بر قبول یا رد درخواست افراز را اتخاذ می‌نماید.
در صورت رد مراتب به متقاضی و کلیه شرکا ابلاغ می‌شود و در صورت قبول روز معاینه محل تعیین و متقاضی اعلام و پرونده به نقشه بردار ارجاع می‌شود. نقشه بردار، نقشه ملک مورد نظر را در آن روز تعیین می‌کند و نماینده با توجه به نقشه ترسیمی و نحوی که معمول است صورتجلسه افراز را تنظیم و سهم هر یک از مالکین را مطابق قطعات افراز شده تعیین و پس از امضا خود و نقشه بردار به امضا متقاضی می‌رساند و به اداره ارسال می‌نماید اداره نیز تصمیم خود را مبنی بر افراز ملک ذیل صورتجلسه مرقوم می‌دارد. و صورتجلسه افراز طی اخطاری به کلیه مالکین ابلاغ می‌شود و ظرف ۱۰ روز از تاریخ رؤیت اخطار قابل اعتراض در دادگاه محل وقوع ملک است
بعد از افراز مال مشاع سهم هر یک از شرکا راه اول از طریق تراضی و بعد به قرعه تعیین می گردد.
جهت مشاوره حقوقی حضوری و درخواست وکیل با سایت ما تماس حاصل فرمایید.