رای وحدت رویه شماره ٧٧۶ ـ ١٣٩٨/٢/١٠ ھیات عمومی دیوان عالی کشور

شماره ١٠٨٨٠/١۵٢/١١٠ – ٢۶/٣/١٣٩٨ 

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور

گزارش پرونده وحدت رویه قضائی ردیف ١٠/٩٨ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور با مقدمه و رأی شماره ٧٧۶ به شرح ذیل تنظیم و جھت انتشار ارسال می گردد .

معاون قضائی دیوان عالی کشور ـ ابراھیم ابراھیمی

گزارش پرونده وحدت رویه ردیف ١٠/٩٨ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور

مقدمه

جلسه ھیأت عمومی دیوان عالی کشور در مورد پرونده وحدت رویه ردیف ١٠/٩٨ رأس ساعت ٣٠: ٨ روز سه شنبه مورخ ١٣٩٨/٢/١٠ به ریاست حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سیداحمد مرتضوی مقدم رئیس محترم دیوان عالی کشور و با حضور حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای محمد جعفر منتظری دادستان محترم کل کشور و شرکت آقایان رؤسا، مستشاران و اعضای معاون کلیه شعب دیوان عالی کشور، در سالن ھیأت عمومی تشکیل شد و پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و قرائت گزارش پرونده و طرح و بررسی نظریات مختلف اعضای شرکت کننده در خصوص مورد و استماع نظر دادستان محترم کل کشور که به ترتیب ذیل منعکس می گردد، به صدور رأی وحدت رویه قضایی شماره ٧٧۶ ـ ١٣٩٨/٢/١٠ منتھی گردید.

الف: گزارش پرونده

احتراماً به استحضار می رساند رئیس محترم دادگاه انقلاب اسلامی کرمان به شرح نامه شمارة ٩٧١٠١١٣۴١٨١٠٠١٨٧ ـ ٩٧/۴/١٩ اعلام کرده است در دو شعبه محترم دیوان عالی کشور در موضوع واحد آراء متفاوتی صادر گردیده که خلاصه جریان پرونده ھای مربوط به شرح زیر گزارش می گردد:

الف ـ به حکایت پرونده کلاسه ٨٠٠٠٠/۴۴٠/١ شعبه چھل و چھارم دیوان عالی کشور آقای محمدرضا … در جریان بازرسی پلیس از منزل وی مقادیری مواد مخدر به میزان یک گرم و ھشتاد سانت کشف می شود. سوابق کیفری متھم حکایت از داشتن سابقه در رابطه با نگھداری ھروئین دو سانت، دو گرم و یک گرم ھروئین دارد. نتیجتاً با صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست در شعبه چھارم دادگاه انقلاب اسلامی کرمان طی دادنامه شماره ٧٨٢ مورخ ٩۶/۵/٣١ در خصوص اتھام آقای محمدرضا … مبنی بر نگھداری یک گرم و ھشتاد سانت ھروئین و ارتکاب جرم برای بار پنجم و نگھداری دو عدد پایپ، دایرکردن مکان استعمال مواد مخدر مستنداً به بند ٣ ماده ٨ و ماده ٩ و ١۴ و ٢٠ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و ماده ١٣۴ قانون مجازات اسلامی به تحمل ١٢ سال و نیم حبس و پرداخت پنجاه میلیون ریال جزای نقدی بابت نگھداری مواد مخدر و تحمل یک سال و نیم حبس و پرداخت ھفت میلیون و پانصدھزار ریال جزای نقدی و تحمل ٣۴ ضربه شلاق بابت دایر کردن مکان استعمال مواد مخدر و پرداخت سیصدھزار ریال جزای نقدی بابت نگھداری پایپ ھا به محکومیت مشارٌالیه اصدار حکم نموده است. رأی شعبه چھل و چھارم دیوان عالی کشور به شماره دادنامه ٩٧٠٩٩٧٠٩٢۵٨٠٠٠٢۴ ـ ٩٧/١/٢١ در مقام فرجام خواھی نسبت به رأی مرقوم به این شرح صادر گردیده است:

«با توجه به سوابق کیفری متھم از میان چھار فقره سابقه نگھداری مواد مخدر منتسب به وی تنھا یک فقره آنھا که نگھداری دو گرم ھروئین است مشابه اتھام حال حاضر وی می باشد و سه فقره دیگر که نگھداری دو سانت و نگھداری بیست سانت و نگھداری یک گرم ھروئین می باشد مشابه اتھام فعلی متھم که مشمول بند ٣ ماده ٨ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر است نمی باشد و تکرار جرم در مانحن فیه به تصریح ماده ٩ قانون مرقوم می بایست تحت شمول ھمان بند ماده ٨ باشد تا بتوان مجازات را تشدید کرد بنا به مراتب و صرف نظر از مطالب عنوان شده از سوی متھم نظر به اینکه مجازات تعیین شده برای متھم که می بایست تکرار جرم برای مرتبه دوم محسوب می شد خلاف موازین قانونی تشخیص داده می شود لذا دادنامه فرجام خواسته نقض و برای رسیدگی قانونی و تعیین مجازات صحیح برای متھم به شعبه ھم عرض ارجاع می شود.»

ب ـ به دلالت پرونده شعبه چھل و نھم دیوان عالی کشور خانم مھدیه … به اتھام نگھداری یک گرم و پنج سانت ھروئین و یکصد و سی گرم شربت متادون و یک گرم و بیست سانت قرص متادون با توجه به دلائل مضبوط در پرونده مستنداً به بند ٢ ماده ۵ و بند ٣ ماده ٨ و ماده ٩ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد متادون به پرداخت شش میلیون و ھشتصد ھزار ریال جزای نقدی و تحمل بیست ضربه شلاق و در مورد ھروئین تکرار بار پنجم به تحمل ١٢ سال حبس و چھل ضربه شلاق و پرداخت جزای نقدی از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی کرمان محکوم می گردد. حکم مذکور از سوی شعبه محترم چھل و نھم دیوان عالی کشور به موجب دادنامه شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩٣٧٣٠٠٣٧٩ ـ ٩۵/۵/٢٠ به شرح زیر عیناً تأیید می گردد.

«در خصوص فرجام خواھی خانم مھدیه … از دادنامه شماره ٩۵٠٩٩٧٣۴١٨١٠٠٣٣٣ ـ ٩۵/٣/٨ صادره از شعبه اول دادگاه انقلاب کرمان به اتھام نگھداری یک گرم و پنج سانت ھروئین و یکصد و سی گرم متادون و غیره علاوه بر جزای نقدی و شلاق با لحاظ سوابق به ١٢ سال حبس تعزیری محکوم گردیده است توجھاً به اوراق پرونده نظر به اینکه ایراد و اعتراض مؤثر و موجھی که موجب نقض دادنامه گردد از ناحیه فرجام خواه ارائه نگردیده است فلذا مستنداً به بند الف از ماده ۴۶٠ قانون آیین دادرسی کیفری ضمن رد اعتراض دادنامه معترض ٌعنه ابرام و تأیید می گردد رأی صادره قطعی می باشد.»

ھمانگونه که ملاحظه می فرمایید در خصوص اینکه آیا تکرار موضوع ماده ٩ قانون مبارزه با مواد مخدر حتماً باید جرائم ارتکابی از یک نوع و یک بند ماده ٨ باشد یا اینکه بر بندھای متفاوت از ماده ٨ نیز موضوع ماده ٩ صادق است شعبه چھل و نھم دیوان حکمی که موضوع ماده ٩ بر اساس بندھای مختلف ماده ٨ لحاظ شده را تأیید و شعبه چھل و چھارم مشابه ھمین حکم را نقض فرموده اند؛ بنا به مراتب فوق چون در دو شعبه دیوان عالی کشور نسبت به موارد مشابه با اختلاف استنباط از قانون رویه ھای مختلف اتخاذ شده است لذا طرح موضوع را مستنداً به ماده ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ١٣٩٢ در ھیأت عمومی محترم دیوان عالی کشور به منظور ایجاد رویه واحد تقاضا می نماید .

معاون قضایی دیوان عالی کشور ـ حسین مختاری

ب: نظریه دادستان کل کشور

«بر اساس گزارش پیوست، شخصی مرتکب حمل و نگھداری مواد مخدر از نوع ھروئین به میزان ١/٨٠ گرم موضوع ماده ٨ قانون مبارزه با مواد مخدر شده است. متھم در خصوص حمل مواد مخدر از نوع ھروئین دارای چھار فقره سابقه محکومیت به شرح زیر می باشد:

نگھداری دو سانت ـ ٢٠ سانت ـ یک گرم ـ ٢ گرم. ماده ٩ ھمان قانون در مقام بیان تشدید مجازات برای کسانی که مرتکب تکرار جرم از ھمان نوع شده اند مقرر می دارد: «مجازات ھای مرتکبین جرایم مذکور در بندھای ١ تا ۵ ماده ٨ برای بار دوم یک برابر و نیم مجازات مذکور در ھر بند و برای بار سوم دو برابر میزان مقرر در ھر بند خواھد بود…» اینک سؤال این است متھم مذکور مسئول تکرار جرم برای بار پنجم است یا مسئول تکرار برای بار دوم چون فقط یک فقره سابقه محکومیت وی از نظر میزان مواد مخدر مشابه جرم ارتکابی فعلی اوست. شعب چھل و چھارم و چھل و نھم دیوان عالی کشور اختلاف نظر دارند. شعبه چھل و چھارم معتقدند که این پرونده مشمول تکرار فقط برای بار دوم است چون سوابق دیگر متھم مشابه جرم ارتکابی فعلی نیست ولیکن شعبه چھل و نھم معتقد است که صرف داشتن سابقه محکومیت برای تشدید مجازات کافی است و ضرورت ندارد که سابقه متھم از نوع جرم فعلی باشد از نظر میزان مواد. به نظر می رسد نظر شعبه چھل و چھارم دیوان صائب و منطبق با موازین قانونی است زیرا عبارت «در ھر بند» مندرج در ماده ٩ به صراحت بیانگر ھمین برداشت است یعنی جرم دوم زمانی مشمول مقررات ماده ٩ خواھد بود که تکرار ھمان جرم نخست باشد تا بتوان مجازات وی را تشدید کرد. توسعه تحقق تکرار جرم به موارد مشابه دیگر، نوعی توسعه جرم انگاری است که علاوه بر نقض اصل تفسیر ادبی، نقض اصل تفسیر مضیق قوانین جزایی نیز محسوب می شود.»

ج: رأی وحدت رویه شماره ٧٧۶ـ ١٣٩٨/٢/١٠ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور

مستنبط از مقررات ماده ٩ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ١٣٧۶/٨/١٧ مجمع تشخیص مصلحت نظام، این است که برای اعمال مقررات تشدید مجازات در اثر تکرار، نسبت به مرتکبین جرایم موضوع بندھای یک تا پنج ماده ھشت این قانون، انطباق جرم مذکور در ھر بند، با محکومیت سابق مربوط به ھمان بند، از حیث مقدار مواد مخدر لازم است و با این وصف مقررات عمومی ماده ١٣٧ قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ در این موارد حاکم نیست و رأی شعبه چھل و چھارم دیوان عالی کشور که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص می گردد. این رأی به استناد قسمت اخیر ماده ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری، در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ھا و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.

ھیأت عمومی دیوان عالی کشور