رای شماره ۱۲۹۵ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: اعلام تعارض ـ برقراری مجدد مستمری بازماندگان پدر و قطع مستمری بازماندگان شوهر حکم به ورود شکایت به خواسته قطع مستمری همسر متوفی و الزام به بهره مندی از حقوق وظیفه پدر متوفی صحیح میباشد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۲۹۵ مورخ ۱۴۰۰/۵/۵ با موضوع: «اعلام تعارض ـ برقراری مجدد مستمری بازماندگان پدر و قطع مستمری بازماندگان شوهر حکم به ورود شکایت به خواسته قطع مستمری همسر متوفی و الزام به بهره مندی از حقوق وظیفه پدر متوفی صحیح میباشد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه : ۱۴۰۰/۵/۵ شماره دادنامه: ۱۲۹۵ شماره پرونده : ۹۹۰۲۴۹۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

اعلام کننده تعارض : معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری

موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری

گردش کار : در خصوص دادخواست اشخاص به خواسته برقراری مجدد مستمری بازماندگان پدر و قطع مستمری بازماندگان شوهر، با توجه به اینکه شکات در زمان تقدیم دادخواست، شغل و شوهر نداشته و به علت دریافت دو مستمری از محل مستمری بازماندگان پدر (صندوق بازنشستگی کشوری) و شوهر (سازمان تأمین اجتماعی)، مستمری بازماندگان صندوق بازنشستگی کشوری آنان قطع شده است و درخواست برقراری مجدد مستمری بازماندگان اخیرالذکر را دارند، شعب دیوان عدالت اداری آرای متعارض صادر کرده اند.

گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه ۴۱ بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم فاطمه اقرلیخانی به خواسته الزام صندوق بازنشستگی کشوری به برقراری مجدد مستمری بازماندگان پدر و اعاده حقوق و مزایای قانونی به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۷۵۰۰۰۷۹ـ ۱۳۹۷/۲/۸ به شرح زیر رأی به رد شکایت صادر کرده است:

با بررسی اوراق و محتویات موجود در پرونده و با توجه به توضیحات مکتوب طرف شکایت به شرح لایحه دفاعیه ملاحظه میگردد اقدامات و تصمیمات طرف شکایت بر اساس قوانین، مقررات و موازین اداری بوده است. شاکی هم ایراد و دلیل موجهی که ثابت کند از قوانین و مقررات تخلف شده است را ارائه ننموده بنابراین شکایت با کیفیت مطروحه قابل اجابت نبوده و فاقد مبنای قانونی است لذا این شعبه مستند به مواد ۱۰ و ۶ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت صادر و اعلام میگردد. شعبه ۲۳ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری متعاقب تجدیدنظرخواهی خانم فاطمه اقرلیخانی، ضمن نقض رأی بدوی صادر شده از شعبه ۴۱ دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۹۳۰۱۴۹۶ ـ ۱۳۹۷/۴/۲۴ به شرح زیر رأی به ورود شکایت صادر کرده است:

نظر به اینکه اولاً تجدیدنظرخواه انصراف خود را از دریافت مستمری از صندوق تأمین اجتماعی اعلام داشته است. ثانیًا مستمری برقرار شده از سوی صندوق بازنشستگی کشوری مقدم بر مستمری صندوق تأمین اجتماعی بوده و با فوت بیمه شده تأمین اجتماعی موجبی جهت قطع مستمری بیمه شده مشمول ماده ۸۲ قانون استخدام کشوری نمیباشد. ثالثًا تجدیدنظرخواه فاقد شوهر و شغل بوده و مشمول بند ۲ ماده ۱۱۱ قانون مدیریت خدمات کشوری نیز است. رابعًا ماده ۴۸ قانون حمایت از خانواده به نحو مطلق قطع مستمری بازماندگان را تجویز ننموده است و در هر حالت مستمری بازماندگان پرداخت آن باید استمرار داشته باشد. خامسًا در صورت تعارض بین دریافت دو مستمری، مستمری بیشتر مالک پرداخت است و از موجبات قطع مستمری نبوده و اختیار دریافت از هر صندوق به انتخاب ورثه میباشد و ممنوعیت دریافت بیش از یک حقوق وظیفه برای فرزند از قبل پدر که مقدم بر فوت همسر است دلیل قطع مستمری نمیباشد و لذا بنا به جهات فوق تقاضای تجدیدنظرخواهی موجه تشخیص و با استناد ماده ۷۱ قانون دیوان ضمن نقض رأی معترض به حکم به ورود شکایت و برقراری مستمری از صندوق بازنشستگی از تاریخ قطع مستمری صادر و اعلام میگردد.

ب: شعبه ۴۷ بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم زهرا زندیه به خواسته الزام اداره کل تأمین اجتماعی استان سمنان به قطع مستمری بازماندگان همسر و الزام صندوق بازنشستگی کشوری به برقراری مستمری بازماندگان پدر به موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰۰۶۴۵ ـ ۱۳۹۹/۲/۲۸ به شرح زیر رأی به ورود شکایت صادر کرده است:

با عنایت به اینکه بند ۳ ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱ پرداخت مستمری به بازماندگان (فرزندان اناث) را مشروط به نداشتن شغل یا شوهر نموده و شاکیه فاقد شغل یا شوهر میباشد و تنها مانع وی جهت دریافت حقوق وظیفه پدرش (مرحوم احمد زندیه) دریافت مبلغ ناچیزی بابت مستمری بازماندگان همسرش (مرحوم ناصر خطیبی) میباشد و باتوجه به اینکه بند ۱ ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱ مقرر داشته «زوجه دائم متوفی از حقوق وظیفه یا مستمری وی برخوردار میگردد و ازدواج وی مانع دریافت حقوق مذکور نیست و در صورت فوت شوهر بعدی و تعلق حقوق به زوجه در اثر آن، بیشترین مستمری ملاک عمل است.» که با تنقیح مالک از ماده مذکور میتوان نتیجه گرفت شاکی بین دریافت مستمری ناچیز شوهر مرحومش و حقوق وظیفه مرحوم پدرش نیز صاحب اختیار بوده و با صرفنظر از دریافت مستمری همسرش از سازمان تأمین اجتماعی بتواند سهم خود از حقوق وظیفه پدرش از صندوق بازنشستگی کشوری را دریافت نماید. بنابراین با توجه به مراتب فوق، به استناد مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ حکم به ورود شکایت شاکی و الزام اداره کل تأمین اجتماعی استان سمنان به قطع مستمری بازماندگان مرحوم ناصر خطیبی در حق وی و الزام صندوق بازنشستگی کشوری به برقراری مستمری بازماندگان مرحوم احمد زندیه در حق شاکی صادر و اعلام میگردد. شعبه ۱۷ تجدیـدنظر دیـوان عدالت اداری، ضمن نقض دادنامـه مـذکور بـه موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۵۶۵۰۱۶۱۶ ـ ۱۳۹۹/۶/۱۸ به شرح زیر رأی به رد شکایت صادر کرده است:

اولاً: فرزندان و نوادگان اناث مستخدم متوفی به شرط نداشتن شوهر و شغل میتوانند در اجرای بند (ب) ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۴۵/۳/۳۱ و همچنین بند (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ و با ملاحظه بند ۲ ماده ۱۱۱ قانون مدیریت خدمات کشوری از حقوق وظیفه از قبل پدر متوفی خویش استفاده کنند. ثانیًا: در مانحن فیه مشارالیها در تحت زوجیت و کفالت شوهر خود بوده که در تاریخ ۱۳۹۷/۱۲/۲۱ فوت نموده و در اجرای بند ۱ ماده ۸۱ قانون تأمین اجتماعی به عنوان ورثه ایشان محسوب شده (مستمری برقرار گردیده) علی ایحال هدف مقنن از تأسیس و وضع قانون مورد اشاره صرفًا حمایت از زنان است که فاقد حمایت و پشتوانه قانونی و نداشتن و اشتغال که بتوانند از طریق آن امرار معاش نمایند بنابراین در راستای اصل ۲۹ قانون اساسی زیر چتر حمایتی تأمین اجتماعی قرار میگیرند بنابراین با عنایت به اینکه شاکی از مزایای قانونی تأمین اجتماعی (مستمری شوهر متوفی) بهره مند میباشد علیهذا درخواست ایشان مبنی بر انتخاب مستمری پدر متوفی خود با وجود اینکه همسر مرحوم از آن ارتزاق میکند ترجیح بلامرجح میباشد ضمن نقض دادنامه معترض عنه حکم به رد شکایت صادر و اعلام مینمایند.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۵/۵ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف ـ تعارض در آراء محرز است.

ب ـ اولاً : بر اساس ماده۸۲ قانـون استخدام کشـوری : «هرگاه مستخـدم بازنشسته فوت شود، تمـام حقـوق بازنشستگی او به عنـوان حقوق وظیفه طبق مقررات این قانون به وراث قانونی وی پرداخت خواهد شد» و به موجب بند «ب» قانون اصلاح تبصره ۲ ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وارث کارمندان مصوب ۲۸ آذر ماه ۱۳۳۸ و برقراری حقوق وظیفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث مصوب سال ۱۳۶۳ و اصلاحـی سال ۱۳۷۹: «حقوق وظیفه سهم فرزندان و کّلیه نوادگان اناث کّلیه مستخدمان وزارتخانـه ها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و همچنین سازمانهایی که شمول قانون نسبت به آنها مستلزم ذکر نام است و مشمولین قانون استخدام نیروی مسّلح و قانون تأمین اجتماعی که طبق قوانین و مقررات مربوط برقرار شده یا بشود با رعایت کّلیه قوانین و مقررات مورد عمل به شرط نداشتن شوهر و شغل قابل پرداخت است.« ثانیًا: در قوانین و مقررات حاکم، منع قانونی درخصوص انصراف زوجه از دریافت مستمری پرداختی به وی از قبل همسر متوفایش وجود ندارد. بنا به مراتب فوق و با عنایت به اینکه زوجه تحت تکفل شوهر میتواند پس از فوت شوهر از دریافت مستمری شوهر انصراف داده و در صورت تحّقق شرایط مقرر در موازین قانونی به عنوان فرزند اناث از حقوق وظیفه پدر خود بهره مند گردد، بنابراین دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۹۳۰۱۴۹۶ ـ ۱۳۹۷/۴/۲۴ صادر شده از شعبه ۲۳ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری که ضمن نقض دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۷۵۰۰۰۷۹ـ ۱۳۹۷/۲/۸ صادر شده از شعبه ۴۱ بدوی دیوان عدالت اداری، بر مبنای استدلال فوق، حکم به ورود شکایت شاکی به خواسته قطع مستمری همسر متوفی و الزام به بهره مندی از حقوق وظیفه پدر متوفی صادر کرده است، صحیح و منطبق با موازین قانونی میباشد. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین