رای شماره ١٧۴١ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: درخصوص نحوه احراز جانبازی رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی توسط بنیاد شھید
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
یک نسخـه از رأی ھیـأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری بـه شمـاره دادنـامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٧۴١ مورخ ١٣٩٩/١١/١٨ با موضوع: «درخصوص نحوه احراز جانبازی رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی توسط بنیاد شھید» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه: ١٣٩٩/١١/١٨ شماره دادنامه: ١٧۴١ شماره پرونده: ٩٩٠٢٠٢٢
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: بنیاد شھید و امور ایثارگران
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص نحوه احراز جانبازی رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی توسط بنیاد شھید بر اساس بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده اند.
گردش کار پرونده ھا و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ٣٧ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست خانم فرشته محمدی به طرفیت بنیاد شھید و امور ایثارگران به خواسته الزام به تشکیل کمیسیون پزشکی به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩٠٢۶٠١۶١۵ ـ ١٣٩٧/٩/١١ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه خواسته شاکی تشکیل کمیسیون پزشکی بنیاد بوده است نه اینکه بنیاد درصد جانبازی نیروھای مسلح را تأیید نمایید و دفاعیات طرف شکایت خارج از خواسته شاکی بوده و پس از صدور رأی کمیسیون ماده ١۶ بنیاد ملزم به تشکیل کمیسیون پزشکی بوده است که اقدام ننموده است لذا مستفاد از مواد ١٠ و ١١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت وی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره وفق ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
شعبه ٢۴ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩۵۵٢٠١۴٧٢ ـ ١٣٩٨/۴/١٠ آن را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:
با توجه به این که براساس تدابیر فرماندھی معظم کل قوا در گردش کار شماره ٧۵۵۴۴ ـ ١٣٩٠/۶/٣١ در خصوص مشکلات ایجاد شده ناشی از اجرای برخی از قوانین کشور برای سازمان ھای نیروھای مسلح، فرموده اند که «نیروھای مسلح تابع سیاست ھای ستاد کل ھستند و وقتی که آن ستاد سیاست ھایی را ابلاغ می کنند لازم اجراء می باشد» و برابر ابلاغیه شماره ٣۶١٠/١٠۴٠/١٢١ ـ ١٣٩۶/۶/٢٢ ستاد کل نیروھای مسلح اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات ھیأت وزیران در سطح سازمان ھای نیروھای مسلح مستلزم تدوین و ابلاغ نحوه اجرای قانون از سوی معاونت ھای تخصصی مربوط در ستاد کل نیروھای مسلح می باشد و برابر ابلاغیه شماره ٢٢١۶/١/٨٢/٢٩ ـ ١٣٩۶/١٢/٢٣ ستاد کل نیروھای مسلح دستورالعمل و ضوابط اجرایی بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه در نیروھای مسلح که با ھمکاری بنیاد شھید انقلاب اسلامی و بخش ھای تخصصی پزشکی تدوین شده است ابلاغ گردیده و برابر ماده ۵ دستورالعمل ذکر شده جانبازی افراد واجدالشرایط باید مجدداً از طرف کمیسیون ھای نیروھای مسلح احراز و تعیین درصد جانبازی گردد و سپس پرونده به بنیاد شھید ارسال شود. بنابراین با توجه به مراتب فوق شاکی ملزم به ارائه گواھی مورد نیاز که توسط یگان اعزام کننده صادر گردیده می باشد که در ما نحن فیه چنین گواھی ملاحظه نمی گردد لذا ایجاد تکلیف برای تجدیدنظرخواه بدون رعایت مقررات مربوطه وجاھت قانونی نداشته بنابراین تجدیدنظر خواھی را وارد دانسته و در اجرای ماده ٧١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض رأی تجدیدنظر، خواسته را نقض و برابر ماده ١٧ ھمان قانون قرار رد شکایت شاکی صادر می شود. بدیھی است پس از تأیید جانبازی شاکی توسط واحد خدمتی و عدم ایفا وظیفه قانونی از سوی تجدیدنظرخواه شاکی حق مراجعه و شکایت مجدد را دارد. این رأی قطعی است.
ب: شعبه ٣٧ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای جمال رضائی به طرفیت بنیاد شھید و امور ایثارگران کرمانشاه به خواسته الزام به تأیید و احراز جانبازی موضوع بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩٠٢۶٠١۵۴٩ ـ ١٣٩٧/٩/١٠ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
به موجب تبصره بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه بنیاد شھید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان ھشت سال دفاع مقدس که صورت سانحه بالینی ھم زمان ندارند اما مجروحیت آنان توسط کمیسیون پزشکی نھاد اعزام کننده (نیروھای مسلح) احراز می گردد را به عنوان جانباز تلقی و حداقل ۵ درصد جانبازی به آنھا تعلق می گیرد. در مانحن فیه مجروحیت شاکی به موجب صورتجلسه پزشکی نزاجا به شماره ٨۵١۶ ـ ١٣٨٨/٢/١۶ مورد تأیید قرار گرفته لذا بنیاد شھید و امور ایثارگران موظف به اعطا حداقل ۵ درصد جانبازی به شاکی بوده، مستنداً به مواد ١١ ،۵٨ ،۵٩ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام میگردد. رأی اصداری ظرف ٢٠ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواھی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد . شعبه ٢۴ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩۵۵٢٠٠٩۵٨ ـ ١٣٩٨/٣/۵ آن را نقض و به شرح زیر رأی صادرکرده است:
با توجه به این که براساس تدابیر فرماندھی معظم کل قوا در گردش کار شماره ٧۵۵۴۴ ـ ١٣٩٠/۶/٣١ در خصوص مشکلات ایجاد شده ناشی از اجرای برخی از قوانین کشور برای سازمان ھای نیروھای مسلح، فرموده اند که «نیروھای مسلح تابع سیاست ھای ستاد کل ھستند و وقتی که آن ستاد سیاست ھایی را ابلاغ می کنند لازم اجراء می باشد» و برابر ابلاغیه شماره ٣۶١٠/١٠۴٠/١٢١ ـ ١٣٩۶/۶/٢٢ ستاد کل نیروھای مسلح اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات ھیأت وزیران در سطح سازمان ھای نیروھای مسلح مستلزم تدوین و ابلاغ نحوه اجرای قانون از سوی معاونت ھای تخصصی مربوط در ستاد کل نیروھای مسلح می باشد و برابر ابلاغیه شماره ٢٢١۶/١/٨٢/٢٩ ـ ١٣٩۶/١٢/٢٣ ستاد کل نیروھای مسلح دستورالعمل و ضوابط اجرایی بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه در نیروھای مسلح که با ھمکاری بنیاد شھید انقلاب اسلامی و بخش ھای تخصصی پزشکی تدوین شده است ابلاغ گردیده و برابر ماده ۵ دستورالعمل ذکر شده جانبازی افراد واجدالشرایط باید مجدداً از طرف کمیسیون ھای نیروھای مسلح احراز و تعیین درصد جانبازی گردد و سپس پرونده به بنیاد شھید ارسال شود. بنابراین با توجه به مراتب فوق شاکی ملزم به ارائه گواھی مورد نیاز که توسط یگان اعزام کننده صادر گردیده می باشد که در ما نحن فیه چنین گواھی ملاحظه نمی گردد لذا ایجاد تکلیف برای تجدیدنظرخواه بدون رعایت مقررات مربوطه وجاھت قانونی نداشته بنابراین تجدیدنظرخواھی را وارد دانسته و در اجرای ماده ٧١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض رأی تجدیدنظر، خواسته را نقض و برابر ماده ١٧ ھمان قانون قرار رد شکایت شاکی صادر می شود. بدیھی است پس از تأیید جانبازی شاکی توسط واحد خدمتی و عدم ایفا وظیفه قانونی از سوی تجدیدنظر خواه شاکی حق مراجعه و شکایت مجدد را دارد. این رأی قطعی است.
ج ـ شعبه ٣٧ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای غلامحسین ایزدی به طرفیت کمیسیون پزشکی بنیاد شھید به خواسته احراز تخلف (با توجه به اصل ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه) به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٢۶٠١٨۵٩ ـ ١٣٩٧/١٠/٨ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه حضور شاکی که در منطقه گواھی شده است و مجروحیت وی گواھی نشده است و مجروحیت وی توسط یگان اعزامی تأیید نشده است و نسبت به ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه با عدم ارائه مدارک و مستندات و گواھی مربوط خروج موضوعی دارد لذا مستفاد از مواد ١٠ و ١١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت وی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره وفق ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است. این رأی به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩۵۵٢٠١۶٠۵ ـ ١٣٩٨/۴/١٢ شعبه ٢۴ تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته است.
دـ شعبه ۴٠ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای رسول سامی تاری به طرفیت بنیاد شھید و امورایثارگران اردبیل به خواسته الزام طرف شکایت به اعمال ۵ %حداقل جانبازی وفق گواھی صادره از یگان خدمتی برابر تبصره ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩٠٢۴٠١١١٣ ـ ١٣٩٨/۵/٢۶ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت مذکور با عنایت به اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه بر اساس حکم مقرر در تبصره بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه بنیاد شھید موظف است صرفاً با احراز مجروحیت توسط کمیسیون پزشکی نھاد اعزام کننده (نیروھای مسلح) شخص مشمول را به عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل ۵ %جانبازی به وی اعطا نماید و با احراز مجروحیت قبلی مشارالیه از سوی کمیسیون پزشکی نیروھای مسلح مربوط ضرورت احراز مجدد مجروحیت استنباط نمی گردد و نیازی به چنین دعوا وجود ندارد که در مانحن فیه حسب اوراق و مندرجات پرونده و اسناد ابرازی مضبوط در پرونده مجروحیت قبلی نامبرده توسط کمیسیون پزشکی نیروھای مسلح مربوط احراز گردیده است مع الوصف عدم ارائه صورت سانحه از سوی شاکی مسقط حق مکتسبه قانونی وی نبوده و عدم انجام تکلیف قانونی طرف شکایت در این خصوص موجب تضییع حقوق قانونی مشارالیه خواھد بود. بنا علیھذا توجھاً به احراز مجروحیت قبلی نامبرده از سوی کمیسیون پزشکی یاد شده شکایت نامبرده را قابل اجابت تشخیص و مستنداً به مواد ١٠ ،١١ و ۵٨ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت مطروحه به شرح خواسته صادر و اعلام می گردد. رأی صادره به موجب ماده ۶۵ قانون موصوف ظرف مھلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواھی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. این رأی به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩۵٩٣٠۴٠٨٢ ـ ١٣٩٨/١٠/١ شعبه ٢٣ تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته است.
ھـ ـ شعبه ٣٧ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای محمدرضا مقری فریز به طرفیت بنیاد شھید و امور ایثارگران (کمیسیون پزشکی) به خواسته اعمال تبصره ماده ٨٧ از قوانین چھارگانه ایثارگران در قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩٠٢۶٠١٨۶۵ ـ ١٣٩٨/٩/١٩ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت مطروحه به شرح موصوف با امعان نظر در محتویات پرونده اعم از دادخواست و مستندات تقدیمی شاکی و دفاعیات طرف شکایت لازم به ذکر است که اولاً: بند یک دفاعیات طرف شکایت مربوط به تکالیف یگانھای اعزام کننده افراد مشمول بوده و ارتباطی با وضعیت موجود شاکی که قادر به ارائه صورت سانحه نمی باشد ندارد. ثانیاً: تبصره بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه پنجساله توسعه ششم تکلیف رزمندگان ھشت سال دفاع مقدس را که قادر به ارائه صورت سانحه بالینی ھم زمان مجروحیت نیستند، به صراحت روشن نموده است. به نحوی که صرفاً با احراز مجروحیت [نه ارائه صورت سانحه بالینی ھم زمان مجروحیت] توسط کمیسیون پزشکی نھاد اعزام کننده (نیروھای مسلح)، بنیاد شھید و امور ایثارگران موظف است شخص مشمول را به عنوان جانباز تلقی و حداقل ۵ درصد جانبازی اعطا نمایند. ثالثاً: با توجه به احراز مجروحیت قبلی شاکی در کمیسیون پزشکی نیروھای مسلح مربوط (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) در تاریخ ١٣٩١/۶/۶ نیازی به احراز مجدد مجروحیت نبوده چرا که گواھی موضوع احراز مجروحیت مورخ ١٣٩١/۶/٩ از اسناد رسمی بوده که توسط اشخاص صلاحیتدار و در حدود صلاحیت قانونی صادر شده و دارای اعتبار قانونی است. مضافاً اینکه ضرورت احراز مجروحیت موضوع این تبصره با فرض عدم احراز قبلی بوده و احراز مجدد مجروحیت با وجود احراز قبلی، امری بیھوده و تکراری و عبث خواھد بود. رابعاً: تفسیر عبارت «احراز می گردد» مندرج در تبصره مذکور در ادبیات زبان فارسی نشان از عملی است که در زمان حال و در حال صورت گرفتن است. النھایه با عنایت به احراز مجروحیت قبلی شاکی در کمیسیون پزشکی نیروی مسلح مربوطه تخلف طرف شکایت در عدم اعطاء حداقل ۵ درصد جانبازی برای ایشان وفق تبصره بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه کشور، از قوانین و مقررات به شرح معنون محرز و مسلم بوده و مستنداً به مواد ١١ ،۵٨ ،۵٩ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام میگردد. رأی اصداری ظرف ٢٠ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواھی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. این رأی به موجب دادنامه شماره ٩٩٠٩٩٧٠٩۵٩٣٠٠۴٢۴ ـ ١٣٩٩/٢/١ شعبه ٢٣ تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته است.
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/١١/١٨ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
الف ـ تعارض در آراء محرز است.
ب ـ با توجه به اینکه اولاً: بر اساس بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران مصوب سال ١٣٩۵» ،دولت مکلف است در اجرای ماده ۶١ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ٢ مصوب ١٣٩٣/١٢/۴ به نحوی برنامه ریزی نماید که تا دو سال اول اجرای قانون برنامه کلیه مشمولان ماده مذکور تعیین تکلیف گردند. یگان ھای اعزام کننده نھادھای متولی موظفند گواھی مورد نیاز افراد مشمول این ماده و صورت سانحه را به کمیسیون احراز بنیاد شھید و امور ایثارگران ارائه نمایند.» ثانیاً: مطابق تبصره بند مذکور، «بنیاد شھید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان ھشت سال دفاع مقدس که صورت سانحه بالینی ھمزمان مجروحیت را ندارند اما مجروحیت آنھا توسط کمیسیون پزشکی نھاد اعزام کننده (نیروھای مسلح) احراز می گردد را به عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل پنج درصد (۵%) جانبازی به آنھا تعلق می گیرد. اجرای این تبصره مانع از احراز جانبازی بیش از درصد مذکور توسط بنیاد شھید و امور ایثارگران نمی باشد.» ثالثاً: گرچه تبصره حاوی عبارت «احراز می گردد» می باشد و عبارت مذکور به ظاھر دلالت بر احراز در حال و آینده دارد و شامل احرازھای گذشته نمیشود و لکن از آن جایی که قبل از تصویب قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران مصوب سال ١٣٩۵ ،جانبازی شاکیان از سوی کمیسیون ھای پزشکی و احراز نیروھای مسلح مورد تأیید قرار گرفته و مراتب به بنیاد شھید اعلام شده است و تشکیل مجدد پرونده از سوی نیروی اعزام کننده تحصیل حاصل و اتلاف وقت است و ماده ۵ دستورالعمل اجرایی تبصره بند (الف) ماده ٨٧ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران مصوب سال ١٣٩۵ نیز به صراحت حکمی راجع به معرفی مجدد به کمیسیون پزشکی نیروھای مسلح و نفی رسیدگی و احراز ھای قبلی ندارد و از طرف دیگر قانونگذار پیش از آن به موجب ماده ۶١ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ٢ مصوب ١٣٩٣/١٢/۴ و ھیأت وزیران نیز به موجب بند (ب) ماده ١١ آیین نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شھید، در حکم شھید و سایر مصادیق ایثارگری (تصویب نامه شماره ٢۵٨٢۵ت۴٩١٨٩ ـ ١٣٩٣/٣/١٠ ھیأت وزیران) بنیاد شھید را موظف به پذیرش و رسیدگی به پرونده ارسالی از سوی نیروھای مسلح کرده است، بنابراین لزومی به معرفی مجدد افراد به نیروھای اعزام کننده وجود ندارد، بنابراین رأی صادر شده مبنی بر وارد دانستن شکایت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ٢ ماده ١٢ و ماده ٨٩ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی