رای شماره ١٧٢٧ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال ماده ٢ دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری موضوع مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رأی ھیـأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری بـه شمـاره دادنـامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٧٢٧ مورخ ١٣٩٩/١١/٠٧ با موضوع: «ابطال ماده ٢ دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری موضوع مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵ «جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٩/١١/٧ شماره دادنامه: ١٧٢٧ شماره پرونده: ٩٨٠١٨۶٩

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای پوریا الماسیان

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده ٢ دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری موضوع مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال ماده ٢ دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری موضوع مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵ را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«اینجانب پوریا الماسیان دانشجوی دکتری رشته مھندسی مکانیک ورودی سال ١٣٩۴ می باشم. مطابق ماده ٨ آیین نامه وزارت علوم دوره دکتری به تاریخ ١٣٨٩/٩/١٧ و شماره ٢١/۵٧٢٠٩ و ماده ١٩ آیین نامه دوره دکتری وزارت علوم به تاریخ ١٣٩۵/٢/١٧ و شماره ٢/٢٧٧٢٢ شرط دفاع از دوره دکتری چاپ یک مقاله علمی ـ پژوھشی مستخرج از رساله می باشد. دانشگاه شھید بھشتی دانشجویان دکتری دانشکده ھای مھندسی را موظف به چاپ حداقل دو مقاله ISI در مجلات با درجه Q١ یا Q٢ نموده است این امر مخالف با آیین نامه وزارت علوم بوده و تخلف می باشد. بر این اساس اینجانب از دانشگاه شھید بھشتی شکایت دارم. ھمچنین بر اساس ماده ٧ قوانین و مقررات مربوط به تخلفات اداری از دانشگاه به خاطر تبعیض نسبت به اینجانب شکایت دارم. بر اساس دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵ ،شرط کفایت برای حوزه ھای مھندسی، علوم و علوم انسانی تفاوت داشته که شرایط تبعیض آمیزی دارد، در صورتی که شرایط و امکانات قرار گرفته از سوی دانشگاه برای تمامی دانشجویان یکسان است (حتی برای دانشجویان مھندسی کمتر نیزمی باشد) لذا اینجانب به دلیل تبعیض رخ داده از دانشگاه شکایت دارم. شایان ذکر است پس از اعمال تحریم ھای آمریکا (که سبب سخت تر شدن چاپ مقاله شده و بسیاری از مقالات صرفاً به خاطر ایرانی بودن نویسندگان آنھا رد می شوند) تأمین شروط دستورالعمل تبعیض آمیز و مخالف با آیین نامه وزارت علوم، موجب ایجاد فشار غیر منطقی و زیاد بر دانشجویان دکتری رشته ھای فنی مھندسی شده و موجب طولانی شدن دوره تحصیل و یا حتی جلوگیری از ادامه تحصیل ایشان گردیده است. »

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

«دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه مصوب ٢۵/۵/١٣٩۵:

ماده ٢ :در دانشکده ھا و پژوھشکده ھای حوزه مھندسی

یک شرط لازم برای اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی ھر دانشجوی دکتری، کسب حداقل ٧ امتیاز (سھم دانشجو) مستخرج از رساله از بندھای (الف) و (ب) زیر است:

الف: حداقل دو مقاله در مجلات Q١ یا Q٢

تبصره ١ :چاپ یک مقاله در دھک اول (p١٠ (مجلات حوزه مربوط برای بند (الف) کفایت می کند.

ب: ارائه (شفاھی یا پوستر) یک مقاله در کنفرانس ھای داخلی (ملی یا بین المللی).

تبصره ٢ :حجم کار ارائه شده توسط دانشجو باید نشان دھنده ۵ ؍ ٢ سال فعالیت پژوھشی مستمر باشد (به تشخیص شورای دانشکده یا پژوھشکده)»

در پاسخ به شکایت مذکور مشاور رئیس و مدیر امور حقوقی دانشگاه شھید بھشتی به موجب لایحه شماره ٣۴٠/١١١/ص ـ ١٣٩٨/۶/١١ نامه شماره ۶٠٠/۵۵٣/د ـ ١٣٩٨/۴/١٨ معاون پژوھش و فناوری دانشگاه شھید بھشتی را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است:

«جناب آقای دکتر شاملو

مشاور محترم رئیس و مدیر محترم امور حقوقی دانشگاه

موضوع: در پاسخ به ابطال دستورالعمل کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و بعد از آن با سلام و احترام: بازگشت به نامه شماره ٣۴٠/١٣٨/د ـ ١٣٩٨/۴/١۶ پیرامون موضوع ابطال دستورالعمل کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری، مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵ خواھشمند است دستور فرمایید در تنظیم لایحه دفاعیه برای موضوع مذکور نکات زیر را لحاظ نمایند. ماده ٨ آیین نامه دوره دکتری دانشجویان ورودی ١٣٩٠ و بعد از آن طی نامه شماره ٢١/۵٧٢٠٩ ـ ١٣٨٩/٩/١٧ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری شرایط کفایت دستاوردھای دانشجویان دکتری را به شرح زیر ابلاغ نموده است: «دانشجو پس از تدوین رساله، تأیید استاد راھنما و به شرط کفایت دستاوردھای علمی رساله (چاپ حداقل یک مقاله برای دانشجویان در شیوه آموزشی ـ پژوھشی و دو مقاله برای دانشجویان شیوه پژوھشی در مجلات علمی ـ پژوھشی دارای نمایه بین المللی…) موظف است در حضور ھیأت داوران از رساله خود دفاع کند.» در آیین نامه فوق حداقل چاپ یک مقاله شرط کفایت ذکر شده که برای تمام دانشگاه ھای بزرگ و کوچک کشور ارسال شده است. طبیعتاً در دانشگاه شھید بھشتی (به عنوان یکی از دانشگاه ھای تراز اول) اولاً: شرط حداقلی برای کفایت دستاوردھا مورد نظر شورای دانشگاه نبوده است. ثانیاً: علت تسری دستورالعمل مصوب سال ١٣٩۵ به دانشجویان ورودی سال ١٣٩٣ و ١٣٩۴ با توجه به این امر بوده که دوره دکتری به دو دوره آموزشی و پژوھشی تقسیم می شود و دستورالعمل مذکور ناظر بر دوره پژوھشی است که ابلاغ آن قبل از شروع مرحله پژوھشی و برگزاری آزمون جامع دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و ١٣٩۴ ،در تاریخ ١٣٩۵/۵/٢۵ به تفکیک رشته ھای علوم انسانی، علوم پایه و فنی و مھندسی و متناسب با ماھیت رشته ھای مختلف تدوین شده است. در ھمین راستا به بیان دیگر به طور معمول یک و نیم تا دو سال پس از ورود، مرحله پژوھشی دانشجویان دکتری آغاز میشود. بنابراین دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و ١٣٩۴ در شروع مرحله پژوھش خود از این آیین نامه مطلع بوده و موظف به اجرای آن ھستند. در ضمن لازم به ذکر است چاپ مقاله در نشریات بین المللی در دستورالعمل کفایت دستاوردھا برای دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و بعد از آن با الھام از فرمایشات مقام معظم رھبری و در راستای سیاست ھای کلی علم و فناوری تھیه و تنظیم شده است.

در بند ۴ـ١ سیاست ھای کلی ابلاغی توسط مقام معظم رھبری، تأکید بر تحول و ارتقاء علوم انسانی دارد، که راھکار سنجش این ارتقاء انتشار دستاوردھا در سطح جھانی و مقایسه با دستاوردھای سایر کشورھاست. ھمچنین در بندھای ١ـ١ ،٢ـ١ ،١ـ٢ و ٣ـ٢ به ارتقای جھانی کشور و کسب مرجعیت علمی و فناوری در سطح منطقه و جھان تأکید شده است. نقشه جامع علمی کشور نیز در بندھای ١ـ٢ ،٢ـ١ ،٢ـ٢ ،٢ـ٣ ،٢ـ۴ و راھبرد کلان ٩ به دست آوردن مرجعیت علمی در سطح منطقه و جھان تأکید دارد و بر اساس اصل سوم قانون اساسی، دولت باید شرایط تحصیل افراد مستعد در آموزش عالی را تسھیل نماید. ولی در این اصل تسھیل شرایط تحصیل به معنای کاھش کیفیت علمی برای فارغ التحصیلی ھر دانشجو نیست. لذا دانشگاه شھید بھشتی در راستای این امر برای آشنایی با مجلات معتبر بین المللی در معاونت پژوھشی و فناوری دانشگاه فھرست مجلات و انتشارات معتبر و نامعتبر را در سایت دانشگاه (به صورت لیست عالی، سفید، کم اعتبار و نامعتبر) تھیه، تنظیم، به روزرسانی و در اختیار کلیه دانشگاھیان قرار داده است و جھت راھنمایی تعیین رتبه و اعتبار نشریات در پایگاه ھای معتبر راھنمای جستجوی نشریات در پایگاه ھای معتبر را در سایت معاونت پژوھشی و فناوری دانشگاه تھیه و تدوین و در اختیار عموم دانشگاھیان قرار داده است. ھمچنین کارگاه ھای آموزشی متعدد برای آشنایی با جستجوی مجلات معتبر، نامعتبر و دستورالعمل ھای بررسی کفایت دستاوردھا از سال ١٣٩۴ تاکنون برای کارشناسان حوزه معاونت پژوھشی و فناوری دانشگاه و واحدھا جھت راھنمایی و آموزش به دانشجویان برگزار شده است. در ضمن بررسی مقاله ھای چاپ شده با نمایه بین المللی در دانشگاه بر اساس پایگاه استنادی معتبر scopus می باشد که در این پایگاه مجلات کشورھای اسلامی نیز بارگذاری می شوند و این پایگاه اجباری برای انتشار مقالات به زبان انگلیسی ندارد. نشریاتی از ایران ھم در این پایگاه نمایه می شوند که مطابق با آیین نامه جدید نشریات وزارت علوم از اھمیت ویژه ای برخوردارند.»

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/١١/٧ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

به موجب ماده ٨ آیین نامه مصوب ١٣٩۴/١١/٢۴ شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری چاپ یک مقاله مستخرج از رساله برای دانشجویان در شیوه آموزشی و پژوھشی و دو مقاله برای دانشجویان شیوه پژوھشی در مجلات علمی پژوھشی دارای نمایه معتبر بین المللی کافی شناخته شده و به موجب ماده ١٣ آیین نامه مذکور، دانشگاه ھا موظف به اجرای آن بوده و حق تصویب شروطی مغایر با آیین نامه مزبور برای دانشجویان را ندارند و دادنامه شماره ٢۴٢٢ ـ ١٣٩٨/٨/٢١ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مشعر بر ھمین معناست و نظر به اینکه مصوبه مورد شکایت، تعداد مقالات چاپ شده و نوع مجلاتی که دانشجو می تواند در آن مجلات اقدام به چاپ مقاله کند را تضییق و تحدید کرده و مغایر مقررات وزارتی به عنوان مصوبات فرادستی وضع شده است، بنابراین ماده ٢ دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری موضوع مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵ ،به استناد بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود .

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی