رأی وحدت رویه شماره ٧۴۶ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور

در مورد تعیین و اعمال مجازات جایگزین حبس به شرح مواد ۶۵، ۶۶ ، ۶٨ و ۶٩ قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ الزامی بوده و مقیّد به رعایت شرایط مقرر در ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی از قبیل گذشت شاکی یا وجود جھات تخفیف نمی باشد

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
گزارش پرونده وحدت رویه ردیف ٣٧/٩۴ ھیأت عمومی دیوانعالی کشور با مقدمه مربوط و رأی آن به شرح ذیل تنظیم و جھت چاپ و نشر ایفاد می گردد.
معاون قضائی دیوان عالی کشور ـ ابراھیم ابراھیمی
مقدمه
جلسه ھیأت عمومی دیوان عالی کشور در مورد پرونده وحدت رویه ردیف ٣٧/٩۴ رأس ساعت ٣٠:٨ روز سه شنبه مورخ ١٣٩۴/١٠/٢٩ به ریاست حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای حسین کریمی رئیس دیوان عالی کشور و حضور حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سید احمد مرتضوی مقدم نماینده دادستان کل کشور و شرکت آقایان رؤسا، مستشاران و
اعضای معاون کلیه شعب دیوان عالی کشور، در سالن ھیأت عمومی تشکیل شد و پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و قرائت گزارش پرونده و طرح و بررسی نظریات مختلف اعضای شرکت کننده در خصوص مورد و استماع نظریه نماینده دادستان محترم کل کشور که بهترتیب ذیل منعکس می گردد، به صدور رأی وحدت رویه قضایی شماره ٧۴۶ ـ ١٣٩۴/١٠/٢٩ منتھی گردید.
الف: گزارش پرونده
احتراماً معروض می دارد: از شعب سی و پنجم و سی و ھفتم دیوان عالی کشور طی پرونده ھای کلاسه ۴۴١ و ۶١۶ با اختلاف استنباط از مقررات قانونی مجازات ھای جایگزین حبس آراء متفاوت صادر شده است که خلاصه جریان ھر یک از آنھا به شرح ذیل منعکس می شود:
الف ـ در پرونده کلاسه ۴۴١ شعبه سی و پنجم دیوان عالی کشور آقای علی… نسبت به دادنامه ١٩٠٨ ـ ١٣٩٣/١٠/٨ شعبه چھاردھم دادگاه تجدیدنظر اصفھان که در تأیید دادنامه ٢۴٠ ـ ١٣٩٣/۵/٣٠ مبنی بر محکومیت وی به تحمل شش ماه حبس تعزیری (موضوع مواد ٧١۶ و ٧١٨ قانون مجازات اسلامی ـ تعزیرات) صادر شده است، درخواست تجویز اعاده دادرسی کرده و توضیح داده است که محکومیت وی به میزان مذکور در فوق به علت ارتکاب بزه بی احتیاطی در امر رانندگی منجر به ایراد صدمه غیرعمدی است در حالی که این مجازات، باید مطابق ماده ۶٨ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ به مجازات جایگزین حبس تبدیل شود و چون بر اثر عدم اعتنا به مصرّحات قانونی، مجازات نامتناسب تعیین کرده اند، لذا موضوع از مصادیق بند ۶ ماده ٢٧٢ قانون آیین دادرسی است که تقاضای وی پس از ثبت به کلاسه مرقوم، به شعبه سی و پنجم دیوان عالی کشور ارجاع شده و اکثریت اعضای محترم شعبه، طی دادنامه ۴١١ ـ ١٣٩۴/۴/١٣ به شرح ذیل اتخاذ تصمیم کرده اند:
«در خصوص درخواست تجویز اعاده دادرسی آقای علی… نسبت به دادنامه شماره ۶٠١٩٠٨ ـ ١٣٩٣/١٠/٨ صادره از شعبه چھاردھم دادگاه تجدیدنظر استان اصفھان نظر به اینکه نامبرده در لایحه تقدیمی ھیچ گونه مدرک و دلیلی که موجبات تجویز اعاده دادرسی نسبت به دادنامه مذکور را فراھم سازد ارائه ننموده و تقاضای ایشان مبنی بر لزوم اعمال مجازات جایگزین حبس بر اساس ماده ۶٨ قانون مجازات اسلامی مصوّب سال ١٣٩٢ قابل قبول نمی باشد زیرا که ماده ۶٨ مرقوم از جمله مواد زیر مجموعه فصل نھم قانون مذکور بوده و در ماده ۶۴ آن که در رأس مواد و مقررات مربوط به این فصل می باشد ضمن تعریف و احصاء مجازات ھای جایگزین صراحت دارد به اینکه در صورت گذشت شاکی و … مجازات جایگزین حبس تعیین و اجراء می شود و در تبصره آن نیز آمده است «دادگاه در ضمن حکم، به سنخیت و تناسب و مجازات مورد حکم با شرایط و کیفیات مقرر در این «ماده» تصریح می کند» و در مانحن فیه شاکی خصوصی رضایت نداده است، در نتیجه تعیین مجازات جایگزین حبس با وصف موجود و با استناد به ماده ۶٨ مرقوم موقعیت قانونی ندارد علی ھذا درخواست نامبرده با ھیچ یک از بندھای ماده ۴٧۴ قانون آیین دادرسی کیفری انطباق نداشته، غیر قابل پذیرش تشخیص و با استناد به ذیل ماده ۴٧۶ قانون اخیرالذکر قرار رد آن صادر و اعلام می گردد.»
نظر اقلیت:
«نظر به اینکه متقاضی علی… به جرم بی احتیاطی در امر رانندگی منجر به ایراد صدمه بدنی غیر عمدی به میزان ۵٠ درصد با وصف نداشتن گواھی نامه از حیث جنبه عمومی جرم به استناد مادتین ٧١۶ و ٧١٨ قانون مجازات اسلامی سابق بخش تعزیرات محکوم گردیده است که حداکثر مجازات قانونی آن شش ماه حبس می باشد و با توجه به صراحت و اطلاق مادتین ۶۵ ـ ۶۶ و ۶٨ قانون مجازات اسلامی جدید مصوّب سال١٣٩٢ که به موجب آن متقاضی به جای حبس باید به مجازات جایگزین محکوم گردد و متقاضی نیز به ھمین جھت درخواست تجویز اعاده دادرسی نموده است لذا چون مجازات تعیین شده برای وی بیش از مجازات مقرر قانونی بوده و درخواست وی با بند چ ماده ۴٧۴ قانون آئین دادرسی جدید مصوّب سال ١٣٩٢ انطباق دارد نظر به تجویز اعاده دادرسی دارم.»
بـ در پرونده کلاسه ۶١۶ شعبه سی و ھفتم دیوان عالی کشور، آقای مھرداد… در شعبه ١٠٢ دادگاه عمومی جزایی پارس آباد طی دادنامه ۵٨۴ ـ ١٣٩٣/۶/٢٩ به علت ارتکاب مزاحمت تلفنی به استناد ماده ۶۴١ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) به تحمل نود و یک روز حبس محکوم و این دادنامه در شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر استان اردبیل به موجب دادنامه ٧٠٢ ـ ١٣٩٣/٧/١۵ مورد تأیید واقع شده است. ٌ محکومعلیه موصوف به استناد بند ۵ و ۶ ماده ٢٧٢ نسبت به دادنامه اخیر درخواست تجویز اعاده دادرسی کرده است که پس از ثبت به کلاسه مرقوم به شعبه سی وھفتم دیوان عالی کشور ارجاع شده است و اعـضای محتـرم شعبه پس از بـررسی لازم به موجـب دادنامه ۶٢۴ ـ ١٣٩۴/۴/١۴ به شرح ذیل اتخاذ تصمیم کرده اند:
«قطع نظر از اینکه مطالب معنونه در لایحه مستدعی اعاده دادرسی شامل مضامین ماھوی و محاکماتی است که به این مرحله از رسیدگی مربوط نمی شود، از حیث مجازات حبس تعزیری تعیین شده درخواست مطروحه در خور پذیرش است زیرا در ماده ۶۴١ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٧۵(تعزیرات و مجازات ھای بازدارنده) که مورد استناد دادگاه بوده برای مرتکبین جرم ایجاد مزاحمت به وسیله تلفن یا دستگاه ھای مخابراتی دیگر حبس از یک تا شش ماه پیش بینی شده که بنا بر منطوق ماده ۶۶ قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ ،دادگاه در این قبیل موارد مکلف به تعیین مجازات جایگزین حبس بوده (با این توضیح که فاقد سابقه کیفری نیز می باشد)
و میزان جزای نقدی جایگزین حبس نیز در ماده ٨۶ قانون اخیرالذکر حسب مورد مشخص گردیده است بویژه اینکه الزامی دانستن مجازات ھای جایگزین حبس در ماده ۶٨ ھمین قانون با شرایط خاص تصریح شده و به این وحدت ملاک نیز می توان تمسک نمود بنابراین تعیین مجازات حبس تعزیری در مانحن فیه بیش از مجازات مقرر قانونی و منطبق با بند چ ماده ۴٧۴ قانون آیین دادرسی مصوّب ١٣٩٢ که از تاریخ ١٣٩۴/۴/١ لازم الاجرا گردیده، تشخیص و مستند به ماده ۴٧۶ قانون یاد شده ضمن تجویز اعاده دادرسی رسیدگی مجدد به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان اردبیل محوّل و ارجاع می گردد.»
ھمان طور که ملاحظه میفرمایید اکثریت اعضای محترم شعبه سی و پنجم دیوان عالی کشور اجرای مقررات موضوع ماده ۶۶ قانون مجازات اسلامی (تعیین مجازات جایگزین حبس) را به تحقق شرایط مذکور در ماده ۶۴ این قانون از جمله «گذشت شاکی» موکول کرده ولی شعبه سی و ھفتم فارغ از قیودات مورد نظر این ماده، عدم تعیین مجازات جایگزین حبس را از مصادیق بند تعیین مجازات نامتناسب تلقی و به تجویز اعاده دادرسی مبادرت نموده است و چون با این وضعیت با اختلاف استنباط از مقررات قانونی مربوط به مجازات ھای جایگزین حبس از شعب مختلف دیوان عالی کشور آراء متھافت صادر شده است، لذا به استناد ماده ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری مصوّب ١٣٩٢ طرح موضوع را برای صدور رأی وحدت رویه قضایی درخواست دارد. ضمناً یادآوری می شود که در ھیچ کدام از پرونده ھای مبحوث عنه متھمان رضایت شاکی را تحصیل نکرده اند.

معاون قضایی دیوان عالی کشور ـ حسین مختاری
ب: نظریه نماینده دادستان کل کشور
«احتـراماً؛ در خـصوص گزارش وحـدت رویه شمـاره ٣٧/٩۴ به شـرح ذیل اظھارنظر می نمایم:
در ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی قانونگذار در مقام حصر موارد تعیین مجازات جایگزین حبس نیست بلکه گذشت شاکی را از جمله دلایل آن دانسته است به خصوص اینکه قانونگذار در مقام حبس زدایی است.
بنابراین، معطوف کردن مواد ۶۵ تا ۶٨ قانون مجازات اسلامی به ماده ۶۴ به ضرر متھم و خلاف ظاھر مفاد آن است؛ در نتیجه، رأی شعبه سی و ھفتم دیوان عالی کشور صائب و مورد تأیید است.»
ج: رأی وحدت رویه شماره ٧۴۶ ـ ١٣٩۴/١٠/٢٩ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور
از مجموع مقررات مربوط به مجازات ھای جایگزین حبس، موضوع فصل نھم قانون مجازات اسلامی مصوّب ١٣٩٢ به ویژه اطلاق مواد ۶۵، ۶۶ ،۶٨ و ۶٩ قانون مذکور چنین مستفاد می گردد که تعیین و اعمال مجازات جایگزین حبس به شرح مندرج در مواد فوق الاشاره الزامی بوده و مقید به رعایت شرایط مقرر در ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی از قبیل گذشت شاکی یا وجود جھات تخفیف نمیباشد. بر این اساس رأی شعبه سی و ھفتم دیوان عالی کشور تا ّحدی که با این نظر مطابقت دارد به اکثریت آراء صحیح تشخیص داده می شود.
این رأی طبق ماده ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ھا و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.
ھیأت عمومی دیوان عالی کشور

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

دانلود اپلیکیشن دادورزیار :